فشار خون پایین به طور کلی چندان مسئله‌ساز نیست. ولی در برخی موارد ممکن است بیانگر یک بیماری جدی باشد. در اغلب موارد، مادامی که علائم قابل توجهی در فرد مشاهده نشود، پایینبودن فشار خون نگران‌کننده نخواهد بود. در صورتی که کاهش فشار خون سبب کاهش میزان اکسیژن‌رسانی به بخشهای حیاتی بدن مانند قلب و مغز شود، ممکن است با عوارض مرگبار همراه باشد. در ادامه این مقاله به طور جامع به علائم فشار خون پایین و راهکارهای درمان آن می‌پردازیم، پس با ما همراه باشید.
فشار خون پایین چیست؟
به‌دنبال انقباض قلب و پمپاژ خون به درون عروق، خون به دیواره شریان‌ها نیروی فشاری وارد می‌کند که در اصطلاح فشار خون نامیده می‌شود. منظور از فشار خون پایین یا هایپوتنشن، فشار کمتر از ۶۰/۹۰ میلی‌متر جیوه است.
عدد بزرگ‌تر همان فشار خون سیستولیک است و منظور از آن فشاری است که به‌دنبال انقباض قلب به شریان‌ها وارد می‌شود. عدد کوچک‌تر فشار خون دیاستولیک یا همان فشاری است که در بین انقباضات قلب به شریان‌ها وارد می‌شود.
به‌طور نرمال فشار خون سیستولیک ۱۲۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک ۸۰ میلی‌متر جیوه می‌باشد. لازم است که همواره علائم فشار خون پایین را جدی بگیرید.
علل فشار خون پایین
علت فشار خون پایین میتواند شامل موارد ذیل باشد:
افت فشار خون ارتوستاتیک
افت فشار خون وضعیتی یا ارتواستاتیک به‌دنبال تغییر ناگهانی وضعیت بدن برای مثال از حالت نشسته به ایستاده ایجاد می‌شود. به‌هنگام ایستادن، خون اندام‌های فوقانی تحت تاثیر نیروی جاذبه به اندام‌های تحتانی منتقل می‌شود و برون‌ده قلبی مختص قسمت‌های فوقانی بدن کاهش می‌یابد.
افت فشارخون پست پرندیال
گاهی اوقات فشار خون پایین به دنبال مصرف غذا ایجاد می‌شود که افت فشار خون پست پرندیال نام دارد. در واقع پس از مصرف غذا، خونرسانی روده‌ها به‌جهت هضم غذا افزایش پیدا کرده و سایر بخشهای بدن با افت فشار خون مواجه می‌شوند.
این نوع افت فشار خون اغلب در افراد مبتلا به فشار خون بالا، دیابت و پارکینسون رخ می‌دهد. در واقع با تحریک عصب واگ به‌دنبال بلع و هضم غذا، صحبتکردن و سرفه، فشار خون کاهش پیدا می‌کند. از همین روست که باید همواره به علائم فشار خون پایین توجه داشت.
افت فشار خون عصبی
هنگامی که سیگنال‌های عصبی معیوب بین مغز و قلب وجود داشته باشد ممکن است افت فشار خون با واسطه عصبی رخ دهد.از شایع‌ترین علل فشار خون پایین می‌توان به ایستادن طولانی مدت و پاسخ عاطفی شدید اشاره کرد.
افت فشار خون به علت بیماری‌های قلبی
اختلال در عملکرد قلب باعث پمپاژ ناکافی خون شده و انقباضات قلب را ایجاد می کند، در نتیجه بخشها با کاهش میزان خونرسانی مواجه خواهند شد. از بیماری‌های قلبی که منجر به افت فشار خون می‌شوند می‌توان به کاهش تعداد ضربان قلب، مشکلات دریچه قلب، حمله و نارسایی قلبی اشاره کرد.
افت فشار خون در بارداری
در دوران بارداری عروق خونی گشاد می‌شوند، در نتیجه فشار خون به میزان خفیف کاهش می‌یابد. اهمیت توجه به علائم فشار خون پایین در این دوره، بسیار زیاد است.
مشکلات هورمونی
نقش غده تیروئید در تولید هورمون‌های موثر در ضربان قلب و فشار خون، و نقش غده فوق کلیوی در پاسخ بدن به استرس تعریف شده است؛ اختلال در این دو غده میتواند با افت فشار خون همراه باشد. علاوه بر آن بیماری غدد پاراتیروئید و قندخون پایین نیز، دلیل فشار خون پایین است.
مصرف برخی از داروها
مصرف داروهایی مانند مسدودکننده‌های گیرنده بتا، مسدودکننده‌های کانال‌های کلسیمی و دیورتیک‌ها منجر به افت فشار خون می‌شوند.
کمبود مواد مغذی
کاهش میزان مصرفی ویتامین B12 و اسید فولیک شایع‌ترین علت فشار خون پایین در جوانان است.
دهیدریشن
کم‌آبی بدن یا دهیدریشن به‌دنبال اسهال و استفراغ شدید با کاهش حجم مایع در گردش، منجر به افت فشار خون می‌شود.
عفونت حاد
هنگامی که باکتری‌ها وارد جریان خون شوند، مواد سمی تولید می‌کنند که بر روی عروق خونی اثر گذاشته و باعث افت فشار خون و شوک سپتیک می‌شود.
علائم فشار خون پایین
افت فشار خون ممکن است خود را با علائم متعددی نشان دهد؛ به نقل از drdr.ir ، علائم فشار خون پایین ناگهانی شامل موارد زیر می‌باشد:
- احساس ضعف و خستگی شدید
- احساس سبکی سر و عدم تعادل به‌هنگام ایستادن
- احساس سردرد و سرگیجه
- سرد و رنگ‌پریده شدن اندام‌های انتهایی
- حالت تهوع و استفراغ
- درد شکم
- ازدست‌دادن هوشیاری و سنکوپ
- تاری دید
- تنفس‌های سریع و کم عمق
- نبض‌های ضعیف
- احساس عطش و تشنگی شدید
درمان فشار خون پایین
با مشاهده علائم فشار خون پایین، باید به سرعت برای درمان اقدام نمود. البته در اغلب موارد با رعایت رژیم غذایی مناسب قابل درمان است؛ از جمله اقدامات موثر در بهبود فشار خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ورزش کردن
انجام فعالیت‌های ورزشی سبک به همراه رعایت اقدامات احتیاطی در افزایش میزان فشار خون موثر است.
کاهش مصرف کربوهیدرات
موادغذایی دارای مقدار زیاد کربوهیدرات دیرتر هضم می‌شوند، از این رو میزان خون بیشتری به روده‌ها فرستاده می‌شود و مابقی ارگان‌ها با افت فشار خون مواجه خواهند شد.
افزایش مصرف نمک
مصرف بیشتر نمک بهترین درمان فشار خون پایین با مواد غذایی است؛ البته لازم به ذکر این نکته است که مصرف بیش از اندازه آن میتواند باعث بیماری‌های قلبی شود.
افزایش مصرف شیرینی‌جات
با علائم فشار خون پایین، باید توجه کنید که مصرف مواد غذایی شیرین مانند آب قند نیز در افزایش فشار خون موثر است.
افزایش مصرف مایعات
مصرف مایعات از طریق افزایش حجم خون در گردش در درمان این عارضه بسیار موثر است.
پوشیدن جوراب فشاری
جوراب‌های فشاری سبب افزایش بازگشت خون وریدها به قلب شده، در نتیجه میزان خون بیشتری به‌دنبال انقباضات قلب وارد شریان می‌شود.
- افزایش مصرف فولات و B12
مصرف آهن، ویتامین B12 و فولات بهترین ، درمان فشار خون پایین در افراد دیابتی از طریق اصلاح آنمی است.
مصرف چای ترش
نوشیدن یک فنجان چای ترش نقش موثری در افزایش فشار خون سیستولیک ایفا می‌کند.
مصرف کمتر آب انار
مصرف یک فنجان آب انار در روز به‌مدت چهار هفته به علت وجود پتاسیم یا پلی‌فنول منجر به کاهش فشار خون می‌شود؛ از این رو توصیه می‌شود افراد با مشاهده علائم فشار خون پایین، به میزان کمتری از آب انار استفاده کنند.
مصرف کافئین
مصرف نوشیدنی‌های دارای کافئین مانند چای یا قهوه به‌صورت موقت باعث افزایش چشمگیر فشار خون می‌شود.
شیربادام
برای افزایش میزان فشار خون میتوانید چند عدد بادام را با شیر مخلوط کرده و هر روز میل کنید. این خوراکی مغذی سرشار از چربی‌های سالم مانند اسیدهای چرب امگا ۳ بوده و در درمان افت فشار خون نقش موثری دارد. میتوانید پس از مشاهده علائم فشار خون پایین، این روش را دنبال کنید.
درمان دارویی برای فشار خون
در صورتی که درمان‌های خانگی تاثیر چندانی نداشتند می‌توان از درمان‌های دارویی استفاده کرد؛ از جمله این داروها عبارتند از:
فلودروکورتیزون
فلودروکورتیزون با افزایش بازجذب سدیم توسط کلیه‌ها، باعث احتباس مایعات و افزایش حجم در گردش عروقی می‌شود.
میدودرین
میدودرین با فعال‌سازی یک‌سری گیرنده‌ها در عروق، منجر به افزایش فشار خون می‌شود. مصرف این دارو خصوصا در افراد با افت فشار خون عصبی بسیار موثر است.
فشار خون پایین در اغلب مواقع نگران‌کننده نیست ولی در صورتی که شدید یا طول کشیده باشد میتواند باعث کاهش اکسیژن‌رسانی و اختلال ارگان‌های حیاتی شود. از علل فشار خون پایین می‌توان به مشکلات هورمونی، اختلالات قلبی، بارداری، کمبود آب بدن، عفونت حاد و مصرف برخی داروها اشاره کرد.
علائم فشار خون پایین شامل احساس سبکی سر، سردرد، سرگیجه، تاری دید و از دستدادن تمرکز می‌باشد. این عارضه از طریق افزایش مصرف نمک، شیرینی‌جات، فولات، چای ترش و کافئین قابل کنترل است.
