پارکینسون چیست؟ علائم و روند پیشرفت آن
بیماری پارکینسون یکی از اختلالات عصبی شایع است که می‌تواند زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری معمولاً با مشکلات حرکتی مانند لرزش دست‌ها، سفتی عضلات و کندی حرکات ظاهر می‌شود. پارکینسون به مرور زمان پیشرفت کرده و می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر عملکرد فرد در فعالیت‌های روزانه داشته باشد. یکی از ویژگی‌های مهم این بیماری، تاثیر آن بر سیستم عصبی است که باعث کاهش توانایی‌های حرکتی فرد می‌شود. این بیماری بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال دیده می‌شود، اما گاهی در سنین پایین‌تر نیز قابل تشخیص است.
در روند پیشرفت بیماری پارکینسون، علاوه بر مشکلات حرکتی، ممکن است علائم دیگری مانند اختلالات خواب، افسردگی، تغییرات در وضعیت روانی و حتی مشکلات گفتاری و بلع هم بروز کند. اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد، اما داروها و روش‌های درمانی مختلفی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به کار می‌رود. در این مقاله، قصد داریم به طور مفصل‌تر به علائم، علل و راهکارهای درمانی پارکینسون پرداخته و نکات مهمی را برای شناسایی زودهنگام آن ارائه دهیم تا بتوانید در صورت بروز نشانه‌ها، به سرعت اقدامات لازم را انجام دهید.
بیماری پارکینسون چیست؟
پارکینسون، نوعی اختلال پیشرفته‌ی عصبی است که بر حرکت فرد تاثیر می‌گذارد. بیماری پارکینسون دومین اختلال عصبی شایع و اولین اختلال حرکتی شایع است. ویژگی بارز پارکینسون، شروع تدریجی لرزش در اندام‌ها و سر در زمان استراحت، خشکی عضلات، کاهش سرعت حرکت و از دست دادن تعادل است. که این علائم به طور پیشرونده‌ای رو به وخامت می‌گذارند. می‌توانند در صحبت کردن و راه رفتن فرد اختلال ایجاد کنند. به طوری که فرد توانایی انجام کارهای ساده روزانه را از دست خواهد داد.
بیماری پارکینسون بر سلول‌های مغز که تولید کننده‌ی دوپامین هستند تاثیر می‌گذارد . بدین ترتیب باعث مرگ آنها می‌شود. به همین دلیل سطح دوپامین در مغز کاهش می‌یابد. علت این بیماری تاکنون مشخص نشده است اما محققین بر این باورند که عوامل ژنتیکی و محیط در ابتلا به این بیماری نقش دارند. اگرچه با شروع علائم، درمان‌های کمکی در بهبود محدودیت‌های فعالیتی مفید هستند اما برای این بیماری درمان قطعی وجود ندارد و گاهی به زوال عقل نیز می‌انجامد.
نشانه‌های بیماری پارکینسون
علائم و نشانه های بیماری پارکینسون برای هر کسی می تواند متفاوت باشد. علائم اولیه ممکن است خفیف و غیر قابل توجه باشد. علائم اغلب از یک طرف بدن شروع می شود و معمولاً حتی بعد از ایجاد علائم در هر دو طرف، در سمت اول شدیدتر خواهد بود.
علائم و نشانه های پارکینسون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- لرزش. لرزش معمولاً از یک اندام شروع می شود که اغلب دست یا انگشتان دست است. ممکن است فرد انگشت شست و سبابه را به هم بمالد که به آن لرزش پیل رولینگ گفته می شود. ممکن است لرزش در هنگام استراحت وجود داشته باشد.
- حرکت آهسته (برادی کینزی). ممکن است با گذشت زمان بیماری پارکینسون حرکت را کند کرده و کارهای ساده را دشوار و وقت گیر کند. قدم های فرد هنگام راه رفتن کوتاه تر می شود. بلند شدن از صندلی دشوار می شود. فرد هنگام راه رفتن پاهای خود را روی زمین می کشد .
- سفتی عضلات. سفتی عضلات می تواند در هر قسمت از بدن رخ دهد. عضلات سخت می تواند دردناک باشد و دامنه حرکت را محدود کند.
- اختلال در قامت و تعادل. فرد می تواند قامت خمیده پیدا کند یا ممکن است دچار مشکل تعادل شود.
- از دست دادن حرکات اتوماتیک. ممکن است توانایی انجام حرکات ناخودآگاه از جمله چشمک زدن، لبخند زدن یا حرکت دست ها هنگام راه رفتن کاهش پیدا کند.
- تغییرات تکلم. تکلم ممکن است آرام، سریع، مبهم یا با تردید باشد و بیشتر حالت یکنواخت و بدون بالا و پایین های معمول را داشته باشد.
- تغییرات نوشتار. نوشتن می تواند دشوار شود و دست خط فرد کوچک به نظر برسد.
علل بیماری پارکینسون
در بیماری پارکینسون، سلول های عصبی ویژه ای (نورون ها) در مغز به تدریج کم می شوند یا می میرند. بسیاری از نشانه ها به خاطر از دست دادن نورون ها هستند که یک پیام رسان شیمیایی را در مغز شما به نام دوپامین تولید می کنند. هنگامی که سطح دوپامین کاهش می یابد، منجر به فعالیت غیرعادی مغز می شود که منجر به بروز علائم بیماری پارکینسون می شود.
علت بیماری پارکینسون ناشناخته است، اما به نظر می رسد که عوامل متعددی نقش خود را ایفا می کنند، از جمله:
ژن ها
محققان جهش های ژنتیکی خاص را شناسایی کرده اند که می تواند باعث بیماری پارکینسون شود اما این موارد غیر عادی هستند به جز در موارد نادر با بسیاری از اعضای خانواده که مبتلا به بیماری پارکینسون هستند.
با این حال، برخی تغییرات ژنی خاص به نظر می رسد که خطر بیماری پارکینسون را افزایش می دهد، اما با ریسک نسبتا کمی از بیماری پارکینسون برای هر کدام از این نشانه های ژنتیکی.
محرک های محیطی
قرار گرفتن در معرض برخی سموم یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهد، اما ریسک نسبتا کم است.
وجود اجسام لویی
مجموعه ای از مواد خاص درون سلول های مغزی نشانگرهای میکروسکوپی بیماری پارکینسون هستند که اجسام لویی نامیده می شوند. محققان معتقدند که این اجسام لوئی سرنخ مهمی را برای کشف علت بیماری پارکینسون در اختیار دارند.
آلفا سینوکلین
در اجسام لویی یافت می شود. اگرچه بسیاری از مواد در اجسام لویی وجود دارند، دانشمندان معتقدند که مهمترین آن پروتئین طبیعی و گسترده ای است به نام آلفا سینوکلین (a-synuclein) که در تمام اجسام لویی به صورت انبوه یافت می شود وسلول ها نمی توانند آن را تجزیه کنند. این ماده در حال حاضر یک موضوع مهم و مورد توجه محققان بیماری پارکینسون است.
مرحله‌بندی بیماری
بنیاد بیماری پارکینسون، برای مرحله بندی بیماری پارکینسون سیستمی را ابداع کرده است که در آن بیماری را به ۵ مرحله تقسیم می‌کند که مراحل آن عبارتند از:
مرحله‌ی ۱: علائم خفیف هستند و در کیفیت زندگی فرد اختلال ایجاد نمی‌کنند.
مرحله‌ی ۲: علایم شدیدتر می‌شوند به طوری که انجام فعالیت‌های روزانه دشوار شده و فرد برای تکمیل فعالیت‌های خود به زمان بیش‌تری نیاز دارد.
مرحله‌ی ۳: این مرحله به عنوان مرحله‌ی وسط بیماری پارکینسون در نظر گرفته می‌شود. فرد تعادل خود را از دست می‌دهد، به آرامی حرکت می‌کند و افتادن و سقوط امری معمول در این مرحله از بیماری است. علائم باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و مسواک زدن می‌شود.
مرحله‌ی ۴: علائم شدید هستند و فرد برای راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره به کمک نیاز دارد.
مرحله‌ی ۵: این مرحله پیشرفته ترین مرحله‌ی بیماری پارکینسون است. فرد قادر به راه رفتن نیست و برای ادامه‌ی زندگی نیاز به مراقبت تمام وقت دارد.
درمان بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون قابل درمان نیست اما داروها اغلب می توانند بطور چشمگیری به کنترل علائم شما کمک کنند. در بعضی از موارد بعدی ممکن است توصیه به عمل جراحی شود.
پزشک همچنین ممکن است تغییرات سبک زندگی، به خصوص ورزش هوازی مداوم را نیز توصیه کند. در بعضی موارد فیزیوتراپی که بر تعادل و کشش تمرکز دارد نیز مهم است. یک پاتولوژیست زبان می تواند به بهبود مشکلات تکلم بیمار کمک کند.
سخن پایانی
در این نوشتار درباره بیماری پارکینسون و علائم و علل آن سخن گفتیم. ورزش در میانسالی ممکن است ریسک ابتلا به پارکینسون در سال‌های بعد را کاهش بدهد. به نظر می‌رسد که کافئین و مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه نیز ریسک ابتلا به پارکینسون را کاهش می‌دهد.جالب است بدانید کسانی که از سیگار یا تنباکوی بدون دود استفاده می‌کنند نیز نسبت به افراد غیرسیگاری ریسک کمتری برای ابتلا به پارکینسون دارند و هرچه مصرف تنباکو بیشتر بوده باشد، احتمال ابتلای آنها به پارکینسون نیز کمتر است. علت اصلی این تأثیر هنوز ناشناخته است. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
