یکی از ترسناکترین مراحل تولد نوزاد برای هر مادر، موقع زایمان است. این ترس بهدلیل ناآگاهی از چگونگی انجام این فرایند بهسراغ مادران میآید و موجب استرس آنها در دوران بارداری میشود؛ اما نگران نباشید! آگاهی از نحوه زایمان نوزادان به شما کمک میکند تا حد زیادی این ترس را کاهش دهید. در این مقاله با ما همراه باشید تا با زایمان طبیعی و سزارین آشنا شویم و اطلاعات کاملی درباره آنها کسب کنیم.
آشنایی با زایمان طبیعی
زایمان امری فیزیولوژیک است که درحین آن نوزاد (پس از تکمیل دوران جنینی) از رحم مادر خارج میشود. این امر میتواند بین هفتههای ۳۷ تا ۴۲ بارداری اتفاق بیفتد و نمیتوان زمان دقیقی برای آن مشخص کرد. ۸۰٪ زایمانها در جهان بهصورت طبیعی انجام میشوند و اکثر پزشکان این روش را به زنان باردار توصیه میکنند.
زایمان طبیعی چه فوایدی دارد؟
زایمان طبیعی امنیت بیشتری را برای مادر و فرزند فراهم میکند؛ چراکه در این روش روندی طبیعی و بدون هرگونه دستکاری اتفاق میافتد که برای سلامت آنها بهتر است. در ادامه به بررسی مزایای زایمان بهصورت طبیعی میپردازیم.
- پس از تولد نوزاد، خونریزی رحم کمتر خواهد بود و نسبتبه زایمان با عمل جراحی زودتر به حالت طبیعی خود بازمیگردید؛ این ویژگی به شما کمک میکند سریعتر نوزاد خود را در آغوش بگیرید و به او شیر دهید.
- هنگام خروج نوزاد از رحم در این فرایند، تمامی آب از داخل ریههای او خارج میشوند که به تنفس سالم نوزاد کمک میکند.
- در این زایمان، رشد جنین پیش از خروج از بدن مادر بهصورت کاملتری اتفاق میافتد و سلولهای مغزی، سیستم تنفسی و کبد او کاملاً شکل میگیرند.
- درصورتیکه از این روش استفاده کنید، عارضههای کمتری را در بارداریهای بعدی تجربه خواهید کرد.
- در بیشتر مواقع، مادرانی که زایمان را بهصورت طبیعی انجام میدهند زودتر از بیمارستان مرخص میشوند.
باتوجهبه این مزایا و برتریهای زایمان طبیعی نسبتبه عمل جراحی، نوع طبیعی این فرایند به تمامی مادران پیشنهاد میشود. البته، برای انجام این کار باید با پزشک خود مشورت کنید و در برخی مواقع، ممکن است مجبور به عمل شوید.
مراحل زایمان طبیعی
هنگام نزدیکشدن به موقع زایمان، بهاحتمال شاهد نشانههایی مانند کمردرد و گرفتگی شکم خواهید بود؛ پس از آن، وارد فرایند اصلی زایمان میشوید که به سه مرحله تقسیم میشود. در ادامه، توضیحات بیشتری راجعبه هر مرحله خواهیم داد.
مرحله اول
مرحله اول این فرایند به دو فاز تقسیم میشود؛ در بخش اول، که به نام «فاز نهفته» شناخته میشود، شاهد انقباضهایی خواهید بود که منجر به بازشدن دهانه رحم میشوند. این مرحله ممکن است تا چند روز زمان ببرد و انقباضهایی نامنظم را در طی آن تجربه کنید. اگر انقباضهای شما در طول روز آغاز شدند، سعی کنید بایستید و فعالیت داشته باشید تا به قرارگیری نوزاد در مکان درست کمک کنید، اما درصورت آغاز در شب، بهتر است راحت و آرام بمانید و استراحت کنید. برای اطلاع از زمان مناسب برای مراجعه به پزشک و انجام فرایند زایمان بهصورت طبیعی نیز باید به نشانههای زیر توجه کنید.
- هنگامی که انقباضها از حالت نامنظم خود خارج میشوند و بهصورت منظم در هر چند دقیقه اتفاق میافتند؛ معمولاً باید حدود ۳ انقباض در هر دوره ۱۰ دقیقهای احساس کنید.
- خون یا مایعی از واژن شما نشت میکند که نوع شدید آن به پارهشدن کیسه آب نیز شناخته میشود.
- انقباضهای بسیار قوی احساس میکنید؛ بهصورتی که برای تسکین آنها نیاز به قرص دارید.
درصورت مشاهده هریک از این علائم باید با پزشک خود تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید. هنگام مراجعه به بیمارستان در یک اتاق قرار میگیرید و به شما زمان میدهند تا دهانه رحم حدود ۱۰ سانتیمتر باز شود که به آن اتساع کامل میگویند؛ در همین حین نیز پزشک مرتب به شما سر میزند و وضعیت خود و جنینتان را چک میکند.
بهصورت کلی، مرحله اول معمولاً برای اولین زایمانها ۸ تا ۱۲ ساعت و برای افرادی که سری دومشان را تجربه میکنند حدود ۵ ساعت طول میکشد. این مرحله طولانیتر از دیگر مراحل زایمان است و پس از طی آن شما بیشتر مسیر را طی کردهاید.
مرحله دوم
پس از اتساع کامل، مرحله دوم زایمان آغاز میشود که تا تولد نوزاد ادامه دارد. در این مرحله ابتدا باید موقعیت مناسب خود را پیدا کنید که در آن احساس راحتی بیشتری میکنید؛ پس از آن، با راهنماییهای دکتر میتوانید شروع به واردکردن فشار و هلدادن نوزاد از داخل رحم خود به بیرون کنید. این مرحله ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت زمان ببرد.
مرحله سوم
در مرحله آخر، نوبت به خروج جفت میرسد. سعی کنید فقط باید آرام بمانید و طبق دستورات دکترتان پیش بروید تا جفت نیز از رحم شما خارج شود. دکترها معمولاً هنگام بارداری با شما درباره نحوه خارجکردن جفت صحبت میکنند و طبق نظر شما درباره آن تصمیم میگیرند.
روشهای خروج جفت از رحم شامل دو راه فعال و فیزیولوژی میشوند. در روش فیزیولوژی، جفت بهصورت طبیعی از رحم خارج میشود، درحالیکه در نوع فعال آن، دکتر اکسی توسین به شما تزریق میکند. پیش از فرایند زایمان، درباره این موضوع با دکتر خود صحبت کنید.
آشنایی با زایمان سزارین
در روش زایمان سزارین، پزشک با نوعی عمل جراحی نوزاد را از داخل رحم مادر خارج میکند و زمان آن از قبل تعیین میشود. بیشتر مادرها بهدلیل ترس خود از زایمان بهصورت طبیعی و دردهای آن به این روش روی میآورند، اما این عمل توسط پزشکان توصیه نمیشود و آنها معتقدند تنها در موارد خاص یا اضطراری باید از آن استفاده شود.
این عمل درد چندانی (نسبتبه زایمان طبیعی) ندارد و بیشترین درد آن برای برش کشیدهشده روی شکم مادر است؛ البته، برای تسکین این برش به زمان طولانیتری نیاز دارید و پس از تولد نوزاد نیز هوشیاری کمتری خواهید داشت. برای تصمیمگیری درباره این عمل جراحی پزشک شما موارد متعددی را بررسی میکند و تمامی آنها را برایتان شرح میدهد؛ سپس، میتوانید براساس این دادهها و توصیههای پزشک روش زایمان را انتخاب کنید.
عمل سزارین چگونه انجام میشود؟
در ابتدا، پزشک با بررسی عوامل و جنبههای مختلف، بهترین زمان را برای مراجعه به بیمارستان تعیین میکند. باید در این زمان به بیمارستان مراجعه کنید و آمادگیسازی پیش از عمل را انجام دهید؛ این آمادهسازی شامل مواردی مانند انجام تستهای لازم و قراردادن سوند مثانه میشود. پس از آمادگی کامل، برای شروع جراحی (در اتاق عمل) شما تحت بیهوشی قرار میگیرید.
پزشک کار خود را با ایجاد برش زیر شکم آغاز میکند تا به نوزاد دسترسی پیدا کند؛ سپس، با دقت تمام او را از رحم خارج میکند و بلافاصله نوزاد تحت نظارت تیم پزشکی قرار میگیرد و علائم حیاتی آن آزمایش میشوند. پس از تولد نوزاد، پزشک برشهای ایجادشده را با دوخت میبندد و مادر را برای رفتن به اتاق خود آماده میکند. مادر چند روزی را تحت پرستاری و مراقبت تیم پزشکی قرار میگیرد و پس از بهبود نسبی، از بیمارستان مرخص میشود.
چه کسانی باید عمل سزارین را انجام دهند؟
در برخی مواقع پیش میآید که به دلایل مختلفی مادران مجبور به انجام این عمل هستند و نمیتوانند از روش طبیعی استفاده کنند؛ در ادامه به بررسی این دلایل میپردازیم.
- برخی مادران به بیماریهایی مانند دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا مبتلا هستند که میتواند روی جنین و فرایند زایمان تأثیر بگذارد؛ در این مواقع، پزشکان عمل جراحی را به مادران توصیه میکنند.
- درصورتیکه مادر خیلی ترسیده باشد، بهتر است زایمان بهصورت غیرطبیعی و با عمل انجام شود؛ البته پیش از آن، پزشکان سعی میکنند با اطمینان بخشیدن به مادر او را آرام کنند تا بتواند زایمان را بهطور طبیعی انجام دهد.
- برخی مواقع ممکن است نوزاد با مشکلاتی روبهرو شود که جان او را تهدید میکنند و در آن صورت باید زایمان را با عمل جراحی انجام داد؛ ازجمله این مشکلات میتوانیم به نارسایی جنینی، مشکلات ریه و قلبی نوزاد و حالات استرس طولانی در رحم اشاره کنیم.
- اگر مادر قبلاً از عمل جراحی برای زایمان استفاده کرده باشد، به احتمال زیاد مجبور میشود دوباره از این عمل استفاده کند.
- در بیشتر مواقع، زایمان نوزادان دوقلو یا سهقلو با عمل جراحی انجام میشود؛ چراکه با این روش خطرات کمتری آنها را تهدید خواهد کرد.
در برخی مواقع نیز ممکن است اجباری برای انجام این عمل نباشد و به دلایل شخصی یا خانوادگی بخواهید زایمان بهصورت غیرطبیعی انجام شود؛ در این صورت، باید با پزشک خود درباره آن صحبت کرده و دلایلتان را با او مطرح کنید. توجه داشته باشید که رحم و واژن برای زایمان طراحی شدهاند و در بیشتر مواقع به بهترین شکل این کار را انجام میدهند؛ بنابراین، سعی کنید تا جای ممکن زایمان را بهصورت طبیعی انجام دهید تا نوزادتان نیز در شرایط مناسبی قرار گیرد.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی کامل زایمان طبیعی و سزارین پرداختیم و ویژگیهای هریک را شرح دادیم. برای انتخاب روش زایمان باید موارد زیادی را درنظر داشته باشید و پیشنهاد میکنیم پیش از تصمیمگیری حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید؛ پزشک به شما کمک میکند با آگاهی از شرایط خود و وضعیتهای احتمالی در هر روش، تصمیمی آگاهانه و مفید بگیرید.
دکتر فروزنده فارغ پور از بهترین پزشکان تهران با تخصص زنان و زایمان هستند که در دانشگاه تهران تحصیل کردهاند. ایشان با بیش از ۳۰ سال سابقه خود در این زمینه، نوزادان زیادی را به سلامت تمام به دنیا آوردهاند و فرایند زایمان را برای بانوان آسان کردهاند. برای مشورت و بهرهمندی از خدمات ایشان میتوانید به وبسایتشان با درگاه pezeshkan.net مراجعه کنید.