سطح TSH خون طبیعی بین ۰.۴۵ تا ۴.۵ mIU/L است. سطح ۱۰ mIU/L یا کمی بالاتر از آن نشان می‌دهد که شما کم‌کاری تیروئید دارید. سطوح بین ۴.۵ و ۱۰ mIU/L کم‌کاری تیروئید غیربالینی نامیده می‌شود.
کم‌کاری تیروئید یکی از اختلالات شایع تیروئید است که خصوصا زنان باردار و نوزادان را درگیر خود می‌کند. تیروئید غده ای در جلوی گردن است که و موظف به تولید هورمون تیروئید است. این هورمون نحوه استفاده بدن از انرژی را مشخص می‌کند. اگر به‌اندازه کافی تولید نشود، اعضای بدن عملکرد آهسته‌تری خواهند داشت. احساس خستگی مداوم، افزایش وزن بدون دلیل، و ریزش مو برخی از علائمی هستند که ممکن است نشان دهنده کم کاری تیروئید باشند.
علائم خطرناک تیروئید کم کار
نشانه های بالینی کم کاری تیروئید و کمبود هورمون تی ۴ در مراحل اولیه معمولا به قدری خفیف هستند که به سختی قابل شناسایی‌اند. البته این سندروم در مواردی نادر از خود علائمی بروز می‌دهد اما به‌تدریج و با پیشرفت بیماری، خود را با نشانه‌هایی همچون خستگی، حساسیت به گرما، خشکی پوست و مو، یبوست، اسپاسم و گرفتگی عضلات، کاهش ضربان قلب، تشدید خون‌ریزی قاعدگی و ترشح شیر از پستان نشان خواهد داد.
از نشانه‌های روحی روانی کم‌کاری تیروئید می‌توان به افسردگی، بی‌انگیزگی، احساس خواب‌آلودگی در طول روز، کاهش سطح هوشیاری و احساس خشمگین‌بودن اشاره کرد. این‌طور که به‌نظر می‌رسد، کم‌کاری تیروئید هم جنبه جسمانی و هم جنبه روانی را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد.
کم کاری تیروئید با برهم زدن تعادل هورمونی، می تواند خطر ابتلا به نارسایی قلبی، سکته مغزی و طیف وسیعی از مشکلات قلبی عروقی را افزایش دهد. سطوح پایین هورمون تیروئید بر عملکرد ماهیچه قلب (میوکارد) و سیستم الکتریکی قلب تأثیر می گذارد و منجر به اختلال در ضربان قلب و ریتم آن می شود.
علاوه بر مشکلات قلبی، برخی از علائم هشدار دهنده اولیه و جدی مشکلات قلبی در کم کاری تیروئید عبارتند از:
- درد قفسه سینه، تنگی نفس و مشکلات تنفسی (مثل آپنه خواب یا تاکی پنه)
- تپش قلب نامنظم
- تورم پا و مچ پا
- سرگیجه یا غش
- تغییرات شدید دمای بدن
- توهم و هذیان
عوارض تیروئید کم کار که ممکن است منجر به مرگ شوند
کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده یا درصورتی‌که سطح هورمون تولیدشده خیلی پایین باشد، می‌تواند منجر به مشکلات قلبی، آسیب‌های عصبی، ناباروری و در موارد شدید، سبب مرگ افراد شود. پس به نفع بیمار است که هرچه سریع‌تر برای درمان خود اقدام کند.
در موارد بسیار نادر و درمان نشده، کم کاری تیروئید شدید می‌تواند منجر به کما شود. علائم هشدار دهنده کما ناشی از کم کاری تیروئید علاوه بر بی حسی عمیق، ممکن است شامل کاهش شدید دمای بدن (هیپوترمی)، افت فشار خون، تنفس ضعیف و کاهش رفلکس ها باشد. هایپوترمی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و نیاز به مراقبت های فوری بیمارستانی دارد.
در کم کاری تیرویید کاهش عرضه و نیاز به اکسیژن موجب کم شدن سنتز هماتوپویتین و کم خونی می شود. از طرفی سازوکارهای خود ایمنی نیز ممکن است موجب کمبود ویتامین B12 و کم خونی مربوط به آن شود. به علاوه جذب آهن و عناصر دیگر مختل شده و کم خونی تشدید پیدا می کند. منوراژی علت دیگری برای از دست رفتن آهن می باشد.
بر اساس مشاهدات بالینی و پژوهش های صورت گرفته در دانشگاه علوم پزشکی قم، خیلی از مبتلایان به کم‌کاری تیروئید زمانی که در مراحل اولیه بیماری به سر می‌برند، فکر می‌کنند تا همیشه در همین مرحله هستند. برخی از آن‌ها معمولا زمانی به دکتر مراجعه می‌کنند که اگر نگوییم نوش دارو بعداز مرگ سهراب، باید اذعان کنیم که درمان خود را بسیار پیچیده و پرهزینه کرده‌اند.
کم کاری تیروئید در استان قم و تلاش های صورت گرفته برای غربالگری نوزادان با کم کاری تیرویید
بر اساس آمار رسمی در هر هزار کودک متولدشده در کشور، حدود ۴۲۰ نفر از آن‌ها دچار اختلال تیروئید هستند. کم کاری تیروئید بین کودکان با عوارض شدیدی همراه است که به همین دلیل در کشور، کودکان تا سن ۳ سالگی تحت آزمایش‌های مربوط به کم کاری تیروئید قرار می‌گیرند. به گزارش ایرنا، خرداد امسال (۱۴۰۳) دکتر فرانک رحیمی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران از غربالگری تیروئید سالانه ۶۰ هزار نوزاد سه تا پنج روزه برای شناسایی بیماری کم کاری تیروئید در سراسر کشور خبر داد.
همچنین به گزارش خبرگزاری برنا از قم، درحال‌حاضر ۱۴ مرکز غربالگری تیروئید در شهر قم و شهرستان‌های تابعه این استان فعال هستند. ۹۵درصد نوزادان متولدشده در این استان، تحت پوشش غربالگری تیروئید قرار می‌گیرند و ۵درصد باقی‌مانده به‌دلیل عدم مراجعه خانواده‌ها به مراکز غربالگری است. با وجود این تلاش‌ها متاسفانه آمار دقیقی از مبتلایان به کم‌کاری تیروئید در استان قم وجود ندارد؛ چراکه برخی افراد به این بیماری مبتلا هستند اما هنوز متوجه علائم مشکوک آن نشده‌اند و گروهی دیگر نیز نسبت به وقوع این بیماری در بدن خود بی‌اهمیت هستند و هنوز درمان آن را جدی نگرفته‌اند.
البته باید بدانید قم هنوز در لیست استان‌هایی که ساکنان زیادی از آن مبتلا به کم‌کاری تیروئید هستند قرار نگرفته است. استان اصفهان، یزد، تهران و قزوین جزء مناطقی در جغرافیای کشور هستند که درصد مبتلایان به تیروئید کم‌کار در آن بالاست.
تشخیص کم کاری تیروئید توسط پزشکان چگونه است؟
در معاینات بالینی زمانی که پزشک به علائم شما مشکوک شود، آزمایش خونی تیروئید را جهت ارزیابی سطح هورمون تیروئیدی تجویز می‌کند. تشخیص اینکه بیمار به کم‌کاری مبتلاست یا نه، به نتیجه آزمایش TSH بستگی دارد. در ازمایش تیروئید نرمال یا همان TSH، مقدار هورمون‌های تیروئید که T3، T4 و کلسیتونین نام دارند، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
آزمایش تیروئید نرمال چقدر است؟
اگر در جواب آزمایش، سطح هورمون T4 کم و سطح هورمون TSH زیاد باشد، نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است. TSH هورمونی است که غده هیپوفیز آن را تولید می‌کند. دلیل این عدم تعادل، افزایش ترشح TSH از غده هیپوفیز و وادارکردن این غده به ترشح هورمون T4 و T3 است.
برای درمان کم کاری تیروئید در قم به چه دکترهایی مراجعه کنیم؟
یک پزشک عمومی قادر است به شما کمک کند تا وضعیت خود را بررسی کنید؛ اما بااین‌حال گاهی اوقات شرایطی وجود دارد که ممکن است مجبور شوید به یک متخصص غدد مراجعه کنید. بیشتر کسانی که به کم‌کاری تیروئید مبتلا هستند، باید تا آخر عمر به‌شکل مصنوعی هورمون تیروئید را دریافت کنند. همچنین لازم است که تحت‌نظر یک متخصص خبره هم باشند.
برای شما که شهروند قم هستید، با توجه به گسترش این بیماری و در پی آن زیادشدن تعداد پزشکانی با این تخصص، پیداکردن یک متخصص خوب کار چندان سختی نیست. کافی است کمی به‌روز باشید تا به جواب سوال خود برسید.
سایت‌های نوبت‌دهی پزشکی می‌توانند بهترین منبع برای پیدا کردن دکترهای تیروئید در قم باشند که شما را به متخصص مورد نظرتان می‌رسانند. شما در سایت‌های معرفی پزشکان، می‌توانید اطلاعاتی از چگونگی برقراری ارتباط حضوری و غیرحضوری با پزشک خود به‌دست بیاورید. در این راستا، بهتر است بگوییم که دکتر محمد باقرزاده، محبوبه باغبان و میثم الهامی جدید از بهترین متخصصان غدد قم هستند.
آیا با درمان های خانگی می توان کم کاری تیروئید را کنترل کرد؟
رژیم غذایی با اختلالات تیروئید که کم‌کاری یکی از شایع‌ترین آن‌هاست، ارتباطی همسو دارد. پس کمترین کاری که می‌توانید برای درمان خود انجام دهید، رفع کمبود مواد مغذی مانند ویتامین D، روی، تیامین، ید، منیزیم و سلنیوم است.
ید، یک ماده معدنی ضروری و قاتل کم کاری تیروئید است. در واقع از این ماده به‌منظور ساخت هورمون تیروئید استفاده می‌شود. اگرچه کمبود ید در بسیاری از مناطق جهان رایج است، اما در کشورهای توسعه‌یافته کمتر رواج دارد. بااین‌حال اگر به کمبود ید مبتلا هستید، می‌توانید با تجویز پزشک و مشورت با دکتر تغذیه اقدام به مصرف مکمل آن در دوزهای استاندارد کنید؛ چراکه افزایش بیش از حد آن نیز می‌تواند منجر به پرکاری تیروئید شود.
برای فعال‌کردن غده تیروئید و رساندن هورمون آن به سطحی که مطلوب باشد، نیاز است که مصرف سبزی‌جات غیرنشاسته‌ای، پروتئین‌ها، روغن‌های سالم، غلات بدون گلوتن و حذف مواد غذایی مضر مانند غذاهای فرآوری‌شده را حتما رعایت کنید.
