قاعدگی معمولاً از دوران بلوغ شروع می‌شود و به طور طبیعی تا سن ۵۰ سالگی به طور منظم یک بار در ماه اتفاق می‌افتد. با آغاز یائسگی، که معمولاً در این سن رخ می‌دهد، دوره قاعدگی به طور کلی متوقف می‌شود. علاوه بر این، در دوران بارداری قاعدگی به طور موقت متوقف می‌شود و به همین ترتیب در طول شیردهی نیز ممکن است این دوره‌ها قطع شوند. به این ترتیب، در صورتی که قاعدگی شما در زمان‌های غیرمعمولی رخ ندهد، به این وضعیت آمنوره گفته می‌شود. آمنوره خود یک بیماری نیست بلکه نشانه‌ای از یک اختلال یا مشکل سلامتی در بدن است. اگر شما تا به حال چنین تجربه‌ای داشته‌اید، این موضوع ممکن است به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، استرس یا مشکلات پزشکی خاص باشد.
آمنوره ممکن است برای بسیاری از افراد نگران‌کننده باشد، اما این وضعیت به تنهایی نمی‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد. در عوض، آمنوره ممکن است به مشکلات سلامتی اشاره داشته باشد که نیاز به بررسی و درمان دارند. برای مثال، برخی از علل شایع این اختلال شامل تغییرات هورمونی، مشکلات تیروئید، اختلالات تغذیه‌ای یا حتی استرس‌های روانی هستند. شناخت علل این اختلال و توجه به علائم می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین راه‌حل را برای بازگشت به چرخه قاعدگی خود پیدا کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و شناخت دقیق‌تر علل و روش‌های درمان، با ما همراه باشید.
فهرست مطالب:
- عملکرد چرخه قاعدگی
- آمنوره اولیه
- آمنوره ثانویه
- علائم و نشانه‌ها
- علل آمنوره
- شیوه‌های تشخیص فقدان قاعدگی
- راه‌های درمان فقدان قاعدگی
- سخن پایانی
- سوالات متداول
عملکرد چرخه قاعدگی
چرخه قاعدگی توسط یک سیستم هورمونی پیچیده مدیریت می‌شود. این هورمون‌ها به‌صورت ماهیانه ترشح شده و بدن بانوان را برای بارداری آماده می‌کنند. در مرحله بعد، تخمک‌گذاری انجام می‌شود. اگر بارداری روی ندهد، چرخه مذکور با ریزش دیواره رحم و خونریزی به پایان می‌رسد.
هورمون‌های مورد نیاز برای کنترل سیکل قاعدگی، از بخش‌های مختلف بدن ترشح می‌شوند. اختلال در عملکرد هر یک از این بخش‌ها می‌تواند روند پریود را با مشکل مواجه کند. در ادامه، فهرستی از مهم‌ترین قسمت‌های بدن را مشاهده می‌کنید که وظیفه ترشح هورمون‌های مربوط به قاعدگی را برعهده دارند:
- هیپوتالاموس که عملکرد غده هیپوفیز را کنترل می‌کند.
- غده هیپوفیز که از آن با عنوان غده اصلی هم یاد می‌شود و هورمون‌هایی تولید می‌کند که تخمدان‌ها را برای تخمک‌گذاری آماده می‌کنند.
- تخمدان‌ها که عمل تخمک‌گذاری در آن‌ها انجام می‌شود و هورمون‌های استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند.
- رحم که به هورمون‌های مترشحه پاسخ می‌دهد و دیواره خود را برای بارداری و پذیرش نطفه آماده می‌کند.
آمنوره اولیه
آمنوره به کمبود قاعدگی، شروع نشدن عادت ماهیانه یا قطع شدن آن اشاره دارد. آمنوره اولیه زمانی رخ می‌دهد که قاعدگی در دوران بلوغ شروع نشده باشد.
طبق گزارشات منتشر شده از موسسه ملی بهداشت، اگر پریود از سن ۱۶ سالگی شروع نشود، فرد باید به دنبال کمک پزشکی باشد. آمنوره اولیه نادر است. در ایالات متحده، این شرایط کمتر از ۰.۱ درصد افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
آمنوره ثانویه
آمنوره ثانویه زمانی رخ می‌دهد که پریود شروع می‌شود اما بعد از مدتی متوقف می‌شوند. این وضعیت در دوران بارداری یا هنگام شیردهی طبیعی است، اما در برخی زمان‌ها ممکن است به این معنی باشد که مشکلی وجود دارد.
علائم و نشانه‌ها
نشانه مهمی که مطرح می کند ممکن است آمنوره داشته باشید این است که عادت ماهیانه ندارید. در اینجا مواردی که در آمنوره اولیه و ثانویه باید مورد جستجو قرار گیرند آورده شده است.
- آمنوره اولیه: شما تا سن ۱۶ سالگی قاعدگی نداشته اید.
- آمنوره ثانویه: شما برای ۳ تا ۶ ماه یا بیشتر قاعده نشده اید
- بسته به علت آمنوره، ممکن است علائم و نشانه های دیگری را همراه با قطع قاعدگی مانند ترشحات شیری از پستان، سردرد، تغییرات بینایی، ریزش موها یا افزایش موهای صورت تجربه کنید.
- کمبود استروژن
- گُرگرفتگی
- خشکی مجرای تناسلی
- مختل شدن توانایی بچه دار شدن
- قطع دوره های قاعدگی
- تغییرات اندازه پستان
- افزایش وزن
- کاهش وزن
- ترشح و یا تغییر در اندازه پستان
- آکنه و پرمویی مردانه
- تغییرات صدا
علل آمنوره
آمنوره اولیه و ثانویه دلایل متفاوتی دارند.
علل آمنوره اولیه
علت شایع آمنوره اولیه، سابقه خانوادگی تاخیر در قاعدگی است. با این حال، گاهی اوقات یک مشکل ژنتیکی وجود دارد.
شرایط ژنتیکی که باعث می شود تخمدان ها به خوبی کار نکنند شامل موارد زیر است :
- سندرم ترنر
- سندرم عدم حساسیت به آندروژن
- نقایص مولرین
نقص مولرین شامل ناهنجاری در اندام تولید مثل است. لوله های رحمی و فالوپ آنطور که باید شکل نمی گیرند.
ممکن است یک مشکل ساختاری در رابطه با دستگاه تناسلی شکل گرفته باشد که از بدو تولد وجود داشته است. بعضی اوقات ممکن است لوله های رحمی و فالوپ به خوبی شکل نگیرد. بعضی اوقات مشکلات همجوشی وجود دارد که در آن لوله ها به درستی به هم نمی پیوندد.
در سندروم راکی تانسکی (MRKH) تخمدان ها، سینه ها و کلیتوریس به درستی شکل می گیرند اما دهانه واژن وجود ندارد و ممکن است دهانه رحم و رحم به درستی شکل نگیرند. در این حالت، توسعه دستگاه تولید مثل از الگوی طبیعی پیروی نمی کند و ممکن است قاعدگی امکان پذیر نباشد.
علل آمنوره ثانویه
قاعدگی ممکن است به دلایل زیادی متوقف شود:
- یک اختلال یا بیماری جدی
- فشار جسمی
- داشتن شاخص توده بدنی بسیار کم (BMI)
هنگامی که BMI کمتر از ۱۹ است، خطر ابتلا به آمنوره ثانویه به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.
- کاهش شدید وزن می تواند ناشی از یک بیماری جسمی یا اختلال در خوردن باشد.
- ورزش شدید می تواند باعث آمنوره ثانویه شود. این نوع آمنوره در بین دوندگان رقابتی و رقصندگان حرفه ای باله رایج است.
- آسیب های شدید عاطفی یا استرس شدید نیز می تواند باعث شود که دوره های قاعدگی متوقف شوند.
شیوه‌های تشخیص فقدان قاعدگی
آمنوره یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از وجود یک مشکل دیگر است. پزشک تلاش می‌کند تا علت فقدان قاعدگی را پیدا کند.
تشخیص آمنوره اولیه
اگر تا سن ۱۶ سالگی فرد دچار خونریزی ماهیانه نشود، پزشک علاوه بر بررسی سابقه خانوادگی چندین تست هم انجام خواهد داد.
در این تست‌ها سطح هورمون‌های مشخصی در خون اندازه‌گیری می‌شود:
- هورمون محرکه فولیکول (FSH)
- هورمون لوتئینی (LH)
- هورمون محرکه تیروئید (TSH)
علاوه بر این آزمایش‌ها، فرد به صورت فیزیکی هم معاینه خواهد شد.
تشخیص آمنوره ثانویه
برای تشخیص آمنوره ثانویه روی عوامل زمینه‌ای که باعث ایجاد این مشکل شده‌اند تمرکز می‌شود.
قبل از انجام هر گونه آزمایشی، پزشک برای پی بردن به نکات زیر سوالاتی را مطرح خواهد کرد:
- سن شروع قاعدگی
- فعال بودن و یا نبودن فرد از نظر جنسی
- احتمال بارداری
- افزایش یا کاهش وزن اخیر
- نوع ورزشی که فرد انجام می‌دهد
- مدت زمانی که پریود طول می‌کشد و اینکه هر چند وقت یکبار رخ می‌دهد
- شدت خونریزی در هر بار قاعدگی
بسته به اینکه توقف قاعدگی چه دلیلی دارد، تست‌های مختلفی انجام می‌شود
این آزمایش‌ها عبارتند از:
- تست بارداری
- تست عملکرد تیروئید
- تست عملکرد تخمدان
- تست آندروژن و دیگر تست‌های هورمونی
راه‌های درمان فقدان قاعدگی
درمان معطوف به اختلال زیرین است و با این قبیل درمان‌ها گاهی قاعدگی از سر گرفته می‌شود. به عنوان مثال بیشتر ناهنجاری‌هایی که مجرای خروجی تناسلی را سد می‌کنند با عمل جراحی ترمیم می‌شوند.
اگر کروموزوم Y وجود داشته باشد، برداشتن دوسویه تخمدان توصیه می‌شود زیرا خطر سرطان سلول جنسی تخمدانی بالا می‌رود. مشکلات مربوط به آمنوره نیز ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. از جمله:
- تحریک تخمک گذاری در صورت تمایل به بارداری
- درمان نشانه‌ها و اثرات درازمدت کمبود استروژن (پوکی استخوان، اختلالات قلبی‌عروقی، آتروفی واژینال)
- درمان نشانه‌ها و مدیریت اثرات درازمدت فزونی استروژن (خونریزی طولانی مدت، درد پستان طولانی یا تیز، خطر هایپزپلازی اندومتری و سرطان)
- حداقل رسانی پرمویی و تاثیرات درازمدت فزونی استروژن (اختلالات قلبی عروقی، فشارخون بالا)
سخن پایانی
در این مطلب درباره آمنوره اولیه و ثانویه سخن گفتیم. به این دلیل که ممکن است مسبب آمنوره یک بیماری دیگر باشد، بسیار مهم است که خانم‌ها علائم آمنوره را بشناسند و در صورت وقوع به پزشک متخصص مراجعه کنند. اگر قطع قاعدگی به علت یک بیماری زمینه ساز مثل بیماری سل، دیابت یا بی اشتهایی عصبی رخ داده است، باید این بیماری زمینه ساز درمان شود. شما هم نظرات و تجربیات و نظرات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
درمان‌های طب سنتی برای آمنوره چیست؟
روش‌های زیر، مناسب‌ترین درمان آمنوره اولیه در طب اسلامی به حساب می‌آیند:
دمنوش بومادران: نوشیدن یک فنجان دمنوش بومادران به مدت یک ماه می‌تواند در تنظیم سیکل پریود موثر باشد. برای این منظور، توصیه می‌شود دمنوش بومادران را روزانه به‌صورت ناشتا نوش جان کنید.
دمنوش ریحان: نوشیدن ۲ فنجان دمنوش ریحان در روز ممکن است در درمان آمنوره تاثیرگذار باشد.
آمنوره چه نشانه ها و علائمی دارد؟
نشانه اصلی عدم وقوع عادت ماهانه است. بنابر دلایل، نشانه های مختلفی ممکن است بروز کند. از جمله موارد زیر:
خروج ترشحات شیری از نوک پستان
ریزش مو
سردرد
تغییرات بینایی
موی زائد صورت
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که بیشتر از ۱۵ سال سن دارید و هنوز نخستین نشانه‌های پریود را تجربه نکرده‌اید، یا اگر در این سن هنوز علائم بلوغ و ویژگی‌های ثانویه جنسی، نظیر بزرگ شدن پستان‌ها و رویش مو در ناحیه تناسلی را مشاهده نکرده‌اید، لازم است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
