آستیگمات چشم چیست؟ تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم چیست؟ + بررسی مراقبت های لازم و معرفی روشهای درمان چشم آستیگمات

از قدیم گفته‌اند در شهر کوران یک چشم پادشاه است!‌ درست است که این ضرب‌المثلی بیش نیست اما واقعا قدر چشم را هم کسی می‌داند که آستیگمات است. آستیگماتیسم یک نقص بسیار شایع محسوب می‌شود. حتی شاید گذاشتن اسم نقص برای آن کمی بزرگ باشد. اما باز هم یکی از مشکلات اپتیکی قابل درمان محسوب می‌شود که سالانه عامل مراجعه بسیاری از افراد به چشم‌پزشک است. آستیگمات زمانی رخ می‌دهد که سطح جلویی چشم (قرنیه) یا عدسی داخل چشم دارای انحنای نامناسب باشد. به عبارتی به جای داشتن یک منحنی مانند یک توپ گرد، سطح آن تخم‌مرغی‌شکل است. این انحنای نامناسب باعث تاری دید در تمام فواصل می‌شود. این عارضه هم درست مانند نزدیک‌بینی و دوربینی، یکی از مشکلاتی است که افراد را مجبور به استفاده از عینک می‌کند. علت به‌وجود آمدن این عارضه کاملا معلوم نیست. برخی از افراد به‌طور مادرزادی و بعضی دیگر به‌صورت اکتسابی به آستیگماتیسم دچار می‌شوند. برای آشنایی با این عارضه و آگاهی از کلیه اطلاعات مربوط به آن پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.

---

فهرست مطالب

• آستیگمات چیست؟
• آستیگمات چشم چیست؟
• معرفی انواع آستیگمات چشم
• تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم چیست؟
• علت آستیگمات چشم چیست؟
• علائم آستیگمات چشم چیست؟
• چه افرادی بیش‌تر در معرض استیگمات قرار دارند؟
• معرفی روش های درمان آستیگمات چشم
• مراقبت از چشم آستیگمات چگونه است؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

آستیگمات چیست؟

آستیگمات بودن فرد به معنای آن است که عدسی یا قرنیه چشم وی شکل نامنظمی داشته یا کره چشم او کاملا گرد نیست. در شرایط ایده‌آل، کره چشم درست شبیه یک توپ گرد است. بنابراین، نور وارد شده در چشم به صورت مساوی و منظم شکسته شده و دید واضحی را به‌وجود می‌آورد. اما اگر کره چشم به اندازه کافی گرد نبوده و شبیه توپ فوتبال آمریکایی باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ در این صورت، نور بیش‌تر از یک جهت خم می‌شود. این به معنای آن است که فقط بخشی از یک شئ در کانون توجه قرار می‌گیرد و سایر قسمت‌ها ممکن است مبهم و تار به‌نظر برسد. در حالت کژبینی، معمولا ابعاد کره چشم نامتقارن بوده یا ناهمواری قرنیه یا عدسی اجازه نمی‌دهد نور به درستی منکسر شود. این امر منجر به تاری دید می‌شود.

آستیگماتیسم معمولا با نزدیک‌بینی (myopia) یا دوربینی (hyperopia) توام است. این سه عارضه با عنوان عیوب انکساری چشم شناخته می‌شوند. دلیل این امر هم آن است که همه این موارد با نحوه شکست یا انکسار نور ارتباط دارند. استفاده از عینک یا لنز مناسب و جراحی می‌تواند به برطرف کردن این عارضه کمک کند. (معنی اکوی هتروژن چیست)

آستیگمات چشم چیست؟

آستیگماتیسم چشم چیست؟ یکی از شایع‌ترین مشکلات اپتیکی چشم است، و معمولاً علت آن نامنظمی شکل و انحنای قرنیه است. گاهی نیز علت آن نامنظمی شکل و انحنای لنز که در پشت عنبیه قرار دارد است.

آستیگماتیسم اختلال بسیار شایعی است و اکثر افراد درجاتی از این اختلال را دارند. آستیگماتیسم شدید در اغلب موارد ارثی است. اگر چشم را به عنوان یک عدسی کروی در نظر بگیریم. هرگاه این عدسی از حالت کروی خارج شود و به سمت حالت بیضوی برود (شبیه خربزه). در این صورت دارای دو کانون خطی به جای یک کانون نقطه‌ایی خواهد بود. در نتیجه تصاویر به دلیل انکسار نامساوی در قسمت‌های مختلف قرنیه کاملاً بر روی شبکیه متمرکز نمی‌شوند و تصاویر چه دور و چه نزدیک تار می‌شوند. (درمان قطعی سلیاک در طب سنتی)

بنابراین افرادیکه دچار درجات بالایی از آستیگماتیسم هستند نه تنها همانند افراد نزدیک‌بین اشیای دور را تار می‌بینند، بلکه اشیای نزدیک را هم تار می‌بینند.در این اختلال، قرنیه به جای حالت کروی شبیه مقطعی از توپ بیس بال می باشد، که این حالت، باعث می شود تا تصویر اشیاء، در دو نقطه جداگانه بر روی شبکیه تشکیل شود.

عکس چشم آستیگمات

معرفی انواع آستیگمات چشم

دو نوع اصلی آستیگماتیسم، قرنیه و عدسی است. آستیگماتیسم قرنیه زمانی اتفاق می‌افتد که نقصی در قرنیه وجود داشته باشد. آستیگماتیسم عدسی نیز همینطور خواهد بود. همچنین گاهی اوقات به صورت منظم یا نامنظم نیز توصیف می‌شود. آستیگماتیسم معمولی زمانی رخ می‌دهد که چشم کاملاً خمیده نباشد. بنابراین به جای گرد بودن مانند توپ بسکتبال، ممکن است شکل یک توپ فوتبال آمریکایی یعنی بیضی شکل را به خود بگیرد. این اغلب منجر به تاری دید می‌شود.
آستیگماتیسم نامنظم، که کمتر رایج است، زمانی رخ می‌دهد که چشم کاملاً گرد نباشد. اما بر خلاف آستیگماتیسم معمولی، که در آن چشم به طور یکنواخت بد شکل است، آستیگماتیسم نامنظم دارای انحنای ناهموار است. این نقص همچنین باعث انحراف دید و تاری در فرد می‌شود. (عکس تورم غدد لنفاوی زیر بغل)

تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم چیست؟

تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم در میزان آن‌ها و درمان آن‌هاست. در آستیگمات چشم‌ها ضعیف نمی‌شوند بلکه نقصی در آن‌ها به وجود می‌آید که با لنز، عینک و یا جراحی قابل درمان است. اما ضعیفی چشم همانطور که از اسمش پیداست شامل ضعف و کم شدن بینایی است و با عینک درمان نخواهد شد.

یا در اثر بروز سانحه و برخوردی سخت ایجاد می‌شود که نیاز به درمان و اصلاح دارد. این درحالی‌است که ضعیف‌شدن چشم به مرور زمان اتفاق می‌افتد و عوامل مختلفی در ایجاد آن تاثیرگذار هستند.

علت آستیگمات چشم چیست؟

آستیگماتیسم ناشی از قرنیه یا عدسی است که شکلی متفاوت از حالت طبیعی قرار می‌گیرد. آستیگماتیسم بسیار شایع است. پزشکان نمی‌دانند چرا شکل قرنیه یا عدسی در افراد مختلف باهم تفاوت دارد. اما آنها می‌دانند که خطر ابتلا به آستیگماتیسم ارثی است. افراد همچنین می‌توانند به دلایل زیر نیز به آستیگمات چشم مبتلا شوند:

• بیماری چشم
• آسیب چشم
• یا بعد از جراحی

باورهای مختلفی نیز وجود دارد که مطالعه کردن در نور کم یا دیدن زیاد صفحات تلویزیون، گوشی موبایل و صفحه مانیتور باعث آستیگمات چشم می‌شود. باید بگوییم که این باورها درست هستند. هنگامی که شما در نور کم مطالعه می‌کنید و یا کتاب را در فاصله درستی از خود قرار نداده‌اید تمرکز و دقت برای چشمان شما سخت خواهد شد و این امر باعث فشار به چشم و ضعف در چشم می‌شود.

علائم آستیگمات چشم چیست؟

به طور کلی علائم اولیه آستیگمات چشم عبارتند از:

• دید تار، منحرف یا مبهم در همه فواصل (از نزدیک و دور)
• مشکل دیدن در شب
• خستگی چشم
• چشمک زدن
• سوزش چشم
• سردرد

در صورت داشتن علائم آستیگماتیسم به پزشک مراجعه کنید. برخی از علائم ممکن است به دلیل سایر مشکلات سلامتی یا بینایی نیز باشد. (علائم اوریون)

چه افرادی بیش‌تر در معرض استیگمات قرار دارند؟

کودکان و بزرگسالان به یک اندازه در معرض ابتلا به کژبینی قرار دارند. با این حال، وجود هر یک از موارد زیر می‌تواند احتمال کژبینی در افراد را افزایش دهد:

• سابقه خانوادگی آستیگماتیسم یا سایر اختلالات چشم نظیر قوز قرنیه
• زخم یا نازک شدن قرنیه
• نزدیک‌بینی شدید
• دوربینی شدید
• سابقه انجام برخی جراحی‌های خاص نظیر عمل آب مروارید

معرفی روش های درمان آستیگمات چشم

هدف از درمان آستیگماتیسم بهبود وضوح بینایی و راحتی چشم است. در ادامه به معرفی روش‌های درمان خواهیم پرداخت.

۱. لنز

لنز با انحنای ناهموار قرنیه مقابله کرده و آستیگماتیسم را درمان می‌کند.

انواع لنزهای اصلاحی عبارتند از:

1. عینک: عینک‌ها با عدسی‌هایی ساخته می‌شوند که به جبران شکل ناهموار چشم کمک می‌کنند. لنزها باعث می‌شوند نور به خوبی به داخل چشم خم شود. عینک می تواند سایر عیوب انکساری مانند نزدیک بینی یا دوربینی را نیز تصحیح کند.
2. لنزهای تماسی: مانند عینک، لنزهای تماسی می توانند بیشتر آستیگماتیسم را اصلاح کنند. آنها در انواع و سبک‌های مختلف موجود هستند.

از لنزهای تماسی نیز در روشی به نام ارتوکراتولوژی استفاده می‌شود. در ارتوکراتولوژی، لنزهای تماسی سفت و سخت در طول شب هنگام خواب استفاده می‌شود تا زمانی که انحنای چشم یکنواخت شود. سپس برای حفظ شکل جدید، لنزها کمتر استفاده می‌شوند. اگر درمان قطع شود، چشم به شکل قبلی و عیب انکساری خود باز می‌گردد. استفاده از لنزهای تماسی برای مدت طولانی خطر عفونت در چشم را افزایش می‌دهد. (بیماران لوپوسی چند سال عمر میکنند)

۲. جراحی انکساری

جراحی انکساری بینایی را بهبود می‌بخشد و نیاز به عینک یا لنز تماسی را کاهش می‌دهد. جراح چشم از پرتو لیزر برای تغییر شکل انحنای قرنیه استفاده می‌کند که عیب انکساری را اصلاح می‌کند. قبل از جراحی، پزشکان شما را ارزیابی می‌کنند و تعیین می‌کنند که آیا عمل جراحی انکساری برای شما مناسب است یا خیر.

انواع جراحی انکساری برای آستیگماتیسم عبارتند از:

1. کراتومیلوسیس درجا با کمک لیزر (LASIK): با این روش، جراح چشم یک فلپ نازک و لولایی در قرنیه ایجاد می‌کند. او از لیزر اگزایمر برای تراشیدن شکل قرنیه و سپس تغییر موقعیت فلپ استفاده می‌کند.
2. کراتکتومی زیر اپیتلیال با کمک لیزر (LASEK): جراح به جای ایجاد فلپ در قرنیه، پوشش محافظ نازک قرنیه (اپیتلیوم) را با الکل مخصوص شل می‌کند. او از لیزر اگزایمر برای تغییر انحنای قرنیه استفاده می‌کند و سپس اپیتلیوم شل شده را تغییر مکان می‌دهد.
3. کراتکتومی فوتورفراکتیو (PRK): این روش شبیه لازک (LASEK) است، با این تفاوت که جراح اپیتلیوم را برمی‌دارد. به طور طبیعی رشد خواهد کرد و مطابق با شکل جدید قرنیه است. ممکن است لازم باشد چند روز پس از جراحی از لنز تماسی بانداژ استفاده کنید.
4. اپی لیزیک: این یک نوع لازک (LASEK) است. جراح از یک تیغه مکانیزه مخصوص به جای الکل استفاده می‌کند تا ورقه بسیار نازکی از اپیتلیوم را جدا کند. سپس از لیزر اگزایمر برای تغییر شکل قرنیه و تغییر موقعیت اپیتلیوم استفاده می‌کند.
5. استخراج عدسی با برش کوچک (SMILE): این نوع جدیدتر جراحی انکساری قرنیه را با استفاده از لیزر برای ایجاد یک بافت عدسی شکل در زیر سطح قرنیه شکل می‌دهد. سپس عدسی از طریق یک برش بسیار کوچک برداشته می‌شود. در حال حاضر، روش SMILE فقط برای درمان نزدیک بینی خفیف تأیید شده است.

انواع دیگر جراحی‌های انکساری شامل کشیدن لنز شفاف و لنزهای تماسی قابل کاشت است. بهترین روش برای جراحی انکساری وجود ندارد و شما باید تنها پس از ارزیابی کامل و بحث کامل با جراح خود تصمیم بگیرید.

برخی از عوارض احتمالی که ممکن است بعد از جراحی انکساری رخ دهد عبارتند از:

• تصحیح کم یا بیش از حد مشکل اولیه شما
• عوارض جانبی بصری، مانند هاله یا انفجار ستاره ای که در اطراف نورها ظاهر می‌شود
• خشکی چشم
• عفونت
• زخم قرنیه
• به ندرت، از دست دادن بینایی

۳. تاثیر ورزش چشم در رفع آستیگمات

از دهه ۱۹۰۰ میلادی تاکنون، ورزش چشم و احتمال تاثیر آن در بهبود و اصلاح بینایی نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. این روزها، پیشرفت فناوری و استفاده مداوم از تلفن‌های همراه و سایر ابزارهای مشابه، مشکلات بینایی را به شکل قابل توجهی افزایش داده و توجه به روش‌هایی نظیر ورزش، ماساژ و حتی یوگای چشم را دو چندان کرده است. با این حال، گزارش آکادمی چشم پزشکی آمریکا حاکی از آن است که با وجود محبوبیت تمرینات یاد شده، هیچ مدرک علمی مبنی بر تاثیر مثبت ورزش‌های چشمی در بهبود آستیگماتیسم، دوربینی یا نزدیک‌بینی وجود ندارد. انجام این تمرینات می‌تواند به بهبود تنبلی چشم کمک کند. با وجود این، اصلاح قرنیه و عدسی از این طریق امکان‌پذیر نخواهد بود. (متخصص متابولیسم چیست)

۴. ارتوکراتولوژی (orthokeratology)

در صورت شدیدتر بودن عارضه، ممکن است روشی به نام ارتوکراتولوژی برای شما تجویز شود. ارتوکراتولوژی یا شکل‌دهی قرنیه با استفاده از لنز یک روش نسبتا قدیمی است که به استفاده از نوعی لنز در طول خواب اختصاص دارد. با کمک این تکنیک، بیمار در طول شب یک لنز خاص را در چشم خود قرار داده و صبج روز بعد آن را خارج کرده و در طول روز نیازی به استفاده از لنز یا عینک نخواهد داشت. انجام این کار به اصلاح موقتی فرم قرنیه کمک می‌کند. اثر این روش تنها به مدت یک روز دوام داشته و بیمار باید هر شب از لنز مخصوص استفاده کند.

مراقبت از چشم آستیگمات چگونه است؟

آستیگمات چشم باعث می‌شود تا وضوح تصاویر به‌طور محسوسی کاهش یابد. این عارضه که نقصی در شکل قرنیه به‌صورت انحنای نامنظم بوده را مشکلی رایج در بینایی می‌دانند. این انحنا مسیر عبور نور به شبکیه چشم را تغییر داده و سبب تاری چشم می‌گردد. به همین دلیل مراقبت از چشم آستیگمات به منظور درمان از اهمیت زیادی برخوردار است. در برخی از مواقع علائم و نشانه‌های آستیگماتیسم چشم بسیار بیشتر از عدم وضوح تصاویر هستند. در این‌ مواقع فرد دچار سردرد و همچنین تاری دید زیادی می‌شود. روش‌های مختلفی برای درمان چشم آستیگمات وجود دارند؛ اما تمامی این درمان‌ها نیاز به مراقبت صحیح خواهند داشت. (اولتراسونیک صورت چیست)

تأثیر آستیگمات بر حالت کروی چشم

یک چشم سالم دارای حالت کروی مناسبی بوده؛ در واقع شبیه به یک مهره به نظر می‌آید که سطح و مرکز آن کاملاً یکسان است. در نظر بگیرید وجود یک حباب را در یک مهره شیشه‌ای که سبب می‌گردد تا مسیر انتقال نور شکسته شود. این حالت نیز برای چشم انسان به وجود خواهد آمد. در واقع این حالت را به عنوان عارضه آستیگمات می‌شناسند. هنگامی‌که نور از مسیر اصلی خود جدا شده به دنبال آن تصاویری را که چشم مشاهده می‌کند تصاویر شفافی نخواهند بود و تاری دید در فرد نمایان می‌شوند.

مشکل فوق زمانی برطرف خواهد شد که فرد به وسیله لنز یا عمل جراحی سطح کروی چشم را به حالت اولیه برگرداند. به‌طور کلی می‌توان گفت دو نوع آستیگمات وجود دارند. اولین نوع به آستیگماتی اطلاق می‌شود که قرنیه چشم حالت بدشکلی پیدا می‌کند. بسیاری از افرادی که به این نوع از آستیگمات مبتلا هستند قرینه آن‌ها به شکل ناموزونی خواهد شد. در واقع قرینه از حالت گرد خارج شده و به حالت کشیده درمی‌آید. (آکنه چیست؟)

دومین آستیگمات که شیوع بیشتری نیز دارد بدشکلی عدسی چشم است. در این عارضه نیز عدسی چشم دچار به‌ هم ریختگی شده و حالت انحنا پیدا می‌کند. به عبارت دیگر از حالت گرد خارج گشته و باعث عدم ورود صحیح نور به چشم می‌شود. در علم پزشکی به عدم تطبیق بین چشم و انحنای قرنیه آستیگمات می‌گویند. لازم به ذکر است نوع دیگری از آستیگمات وجود داشته که به آن آستیگمات نامنظم اطلاق می‌گردد. افرادی که به این نوع از آستیگمات مبتلا بوده‌اند حتی با عینک نیز دچار تاری دید هستند.

در این مواقع استفاده از لنز‌های طبی می‌تواند تأثیر بیشتری بر بینایی فرد داشته باشد. آستیگمات نامنظم به دلیل برخی از عوامل مانند جراحی‌هایی که در گذشته روی چشم انجام شده، به عنوان مثال جراحی‌های مربوط به آب مروارید به وجود می‌آید. این نوع آستیگمات باعث کاهش شدید بینایی می‌شود که حتی با استفاده از عینک نیز درمان نخواهد شد.

در موارد شدیدتر برای درمان این نوع از آستیگمات فرد مجبور به پیوند قرنیه می‌شود. آستیگمات بسیاری از عارضه‌های چشمی را تشدید می‌کند، به عنوان مثال اگر فردی به عارضه نزدیک‌بینی دچار باشد آستیگمات می‌تواند این مشکل را تشدید نماید. همچنین در صورتی‌که فرد دچار دوربینی است آستیگمات نیز بر این مشکل خواهد افزود. (تنبلی روده چیست)

پیشرفت آستیگمات با گذر زمان

علائم و نشانه‌های آستیگمات چشم شامل درد چشم، خستگی چشم و سردرد می‌شود. همچنین اختلال در بینایی مخصوصاً در نور کم از علائم وجود عارضه آستیگمات به حساب می‌آید. برخی از عوارض آستیگمات با گذر زمان پیشرفت کرده و در صورتی‌که از عینک طبی یا لنز‌های چشمی به منظور افزایش وضوح چشم استفاده نگردد باعث ضعیف و تنبل شدن چشم خواهد شد. همچنین آستیگمات در افرادی که از عینک استفاده نمی‌کنند به افزایش نمره چشم می‌انجامد.

برای مراقبت از آستیگمات چشم باید از فشار آوردن بیش از حد به چشم جلوگیری کرد. در واقع افرادی که فشار زیادی به چشم خود وارد می‌کنند می‌توانند در معرض ابتلا به آستیگمات قرار گیرند. نکته مهم این است که بسیاری از عوارض آستیگمات چشم با عینک درمان می‌شوند؛ با مراجعه به چشم پزشکی، چشم پزشک با در نظر گرفتن شرایط بیمار به تجویز عینک یا لنز طبی اقدام می‌نماید. مراقبت از آستیگمات چشم می‌تواند عوارض آن را به شدت کاهش دهد؛ همچنین باعث جلوگیری از جراحی چشم خواهد شد.

سخن پایانی

شما در این مقاله با آستیکمات چشم آشنا شدید.همچنین از تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم و مراقبت های لازم از چشم آستیگمات آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داه شود.

سوالات متداول