آستیگمات یک مشکل شایع بینایی است که به دلیل خطا در شکل قرنیه ایجاد می شود. این عارضه هم درست مانند نزدیک‌بینی و دوربینی، یکی از مشکلاتی است که افراد را مجبور به استفاده از عینک می‌کند. علت به‌وجود آمدن این عارضه کاملا معلوم نیست. برخی از افراد به‌طور مادرزادی و بعضی دیگر به‌صورت اکتسابی به آستیگماتیسم دچار می‌شوند. برای آشنایی با این عارضه و آگاهی از کلیه اطلاعات مربوط به آن پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- آستیگمات چیست؟
- معرفی انواع آستیگمات چشم
- تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم چیست؟
- علت آستیگمات چشم چیست؟
- علائم آستیگمات چشم چیست؟
- چه افرادی بیشتر در معرض استیگمات قرار دارند؟
- معرفی روش های درمان آستیگمات چشم
- سخن پایانی و سوالات متداول
آستیگمات چیست؟
آستیگمات بودن فرد به معنای آن است که عدسی یا قرنیه چشم وی شکل نامنظمی داشته یا کره چشم او کاملا گرد نیست. در شرایط ایده‌آل، کره چشم درست شبیه یک توپ گرد است. بنابراین، نور وارد شده در چشم به صورت مساوی و منظم شکسته شده و دید واضحی را به‌وجود می‌آورد. اما اگر کره چشم به اندازه کافی گرد نبوده و شبیه توپ فوتبال آمریکایی باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ در این صورت، نور بیشتر از یک جهت خم می‌شود. این به معنای آن است که فقط بخشی از یک شئ در کانون توجه قرار می‌گیرد و سایر قسمت‌ها ممکن است مبهم و تار به‌نظر برسد. در حالت کژبینی، معمولا ابعاد کره چشم نامتقارن بوده یا ناهمواری قرنیه یا عدسی اجازه نمی‌دهد نور به درستی منکسر شود. این امر منجر به تاری دید می‌شود.
آستیگماتیسم معمولا با نزدیک‌بینی (myopia) یا دوربینی (hyperopia) توام است. این سه عارضه با عنوان عیوب انکساری چشم شناخته می‌شوند. دلیل این امر هم آن است که همه این موارد با نحوه شکست یا انکسار نور ارتباط دارند. استفاده از عینک یا لنز مناسب و جراحی می‌تواند به برطرف کردن این عارضه کمک کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره میگرن را بخوانید.
معرفی انواع آستیگمات چشم
دو نوع اصلی آستیگماتیسم، قرنیه و عدسی است. آستیگماتیسم قرنیه زمانی اتفاق می‌افتد که نقصی در قرنیه وجود داشته باشد. آستیگماتیسم عدسی نیز همینطور خواهد بود. همچنین گاهی اوقات به صورت منظم یا نامنظم نیز توصیف می‌شود. آستیگماتیسم معمولی زمانی رخ می‌دهد که چشم کاملاً خمیده نباشد. بنابراین به جای گرد بودن مانند توپ بسکتبال، ممکن است شکل یک توپ فوتبال آمریکایی یعنی بیضی شکل را به خود بگیرد. این اغلب منجر به تاری دید می‌شود.
آستیگماتیسم نامنظم، که کمتر رایج است، زمانی رخ می‌دهد که چشم کاملاً گرد نباشد. اما بر خلاف آستیگماتیسم معمولی، که در آن چشم به طور یکنواخت بد شکل است، آستیگماتیسم نامنظم دارای انحنای ناهموار است. این نقص همچنین باعث انحراف دید و تاری در فرد می‌شود.
تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم چیست؟
تفاوت بزرگ آستیگمات و ضعیفی چشم در میزان آنها و درمان آن‌هاست. در آستیگمات چشم‌ها ضعیف نمی‌شوند بلکه نقصی در آنها به وجود می‌آید که با لنز، عینک و یا جراحی قابل درمان است.
اما ضعیفی چشم همانطور که از اسمش پیداست شامل ضعف و کم شدن بینایی است و با عینک درمان نخواهد شد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره زخم پای دیابتی را بخوانید.
علت آستیگمات چشم چیست؟
آستیگماتیسم ناشی از قرنیه یا عدسی است که شکلی متفاوت از حالت طبیعی قرار می‌گیرد. آستیگماتیسم بسیار شایع است. پزشکان نمی‌دانند چرا شکل قرنیه یا عدسی در افراد مختلف باهم تفاوت دارد. اما آنها می‌دانند که خطر ابتلا به آستیگماتیسم ارثی است. افراد همچنین می‌توانند به دلایل زیر نیز به آستیگمات چشم مبتلا شوند:
- بیماری چشم
- آسیب چشم
- یا بعد از جراحی
باورهای مختلفی نیز وجود دارد که مطالعه کردن در نور کم یا دیدن زیاد صفحات تلویزیون، گوشی موبایل و صفحه مانیتور باعث آستیگمات چشم می‌شود. باید بگوییم که این باورها درست هستند. هنگامی که شما در نور کم مطالعه می‌کنید و یا کتاب را در فاصله درستی از خود قرار نداده‌اید تمرکز و دقت برای چشمان شما سخت خواهد شد و این امر باعث فشار به چشم و ضعف در چشم می‌شود.
علائم آستیگمات چشم چیست؟
به طور کلی علائم اولیه آستیگمات چشم عبارتند از:
- دید تار، منحرف یا مبهم در همه فواصل (از نزدیک و دور)
- مشکل دیدن در شب
- خستگی چشم
- چشمک زدن
- سوزش چشم
- سردرد
در صورت داشتن علائم آستیگماتیسم به پزشک مراجعه کنید. برخی از علائم ممکن است به دلیل سایر مشکلات سلامتی یا بینایی نیز باشد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره سنگ کیسه صفرا را بخوانید.
چه افرادی بیشتر در معرض استیگمات قرار دارند؟
کودکان و بزرگسالان به یک اندازه در معرض ابتلا به کژبینی قرار دارند. با این حال، وجود هر یک از موارد زیر می‌تواند احتمال کژبینی در افراد را افزایش دهد:
- سابقه خانوادگی آستیگماتیسم یا سایر اختلالات چشم نظیر قوز قرنیه
- زخم یا نازک شدن قرنیه
- نزدیک‌بینی شدید
- دوربینی شدید
- سابقه انجام برخی جراحی‌های خاص نظیر عمل آب مروارید
معرفی روش های درمان آستیگمات چشم
هدف از درمان آستیگماتیسم بهبود وضوح بینایی و راحتی چشم است. در ادامه به معرفی روشهای درمان خواهیم پرداخت.
۱٫ لنز
لنز با انحنای ناهموار قرنیه مقابله کرده و آستیگماتیسم را درمان می‌کند.
انواع لنزهای اصلاحی عبارتند از:
- عینک: عینک‌ها با عدسی‌هایی ساخته می‌شوند که به جبران شکل ناهموار چشم کمک می‌کنند. لنزها باعث می‌شوند نور به خوبی به داخل چشم خم شود. عینک می تواند سایر عیوب انکساری مانند نزدیک بینی یا دوربینی را نیز تصحیح کند.
- لنزهای تماسی: مانند عینک، لنزهای تماسی می توانند بیشتر آستیگماتیسم را اصلاح کنند. آنها در انواع و سبک‌های مختلف موجود هستند.
از لنزهای تماسی نیز در روشی به نام ارتوکراتولوژی استفاده می‌شود. در ارتوکراتولوژی، لنزهای تماسی سفت و سخت در طول شب هنگام خواب استفاده می‌شود تا زمانی که انحنای چشم یکنواخت شود. سپس برای حفظ شکل جدید، لنزها کمتر استفاده می‌شوند. اگر درمان قطع شود، چشم به شکل قبلی و عیب انکساری خود باز می‌گردد. استفاده از لنزهای تماسی برای مدت طولانی خطر عفونت در چشم را افزایش می‌دهد.
۲٫ جراحی انکساری
جراحی انکساری بینایی را بهبود می‌بخشد و نیاز به عینک یا لنز تماسی را کاهش می‌دهد. جراح چشم از پرتو لیزر برای تغییر شکل انحنای قرنیه استفاده می‌کند که عیب انکساری را اصلاح می‌کند. قبل از جراحی، پزشکان شما را ارزیابی می‌کنند و تعیین می‌کنند که آیا عمل جراحی انکساری برای شما مناسب است یا خیر.
انواع جراحی انکساری برای آستیگماتیسم عبارتند از:
- کراتومیلوسیس درجا با کمک لیزر (LASIK): با این روش، جراح چشم یک فلپ نازک و لولایی در قرنیه ایجاد می‌کند. او از لیزر اگزایمر برای تراشیدن شکل قرنیه و سپس تغییر موقعیت فلپ استفاده می‌کند.
- کراتکتومی زیر اپیتلیال با کمک لیزر (LASEK): جراح به جای ایجاد فلپ در قرنیه، پوشش محافظ نازک قرنیه (اپیتلیوم) را با الکل مخصوص شل می‌کند. او از لیزر اگزایمر برای تغییر انحنای قرنیه استفاده می‌کند و سپس اپیتلیوم شل شده را تغییر مکان می‌دهد.
- کراتکتومی فوتورفراکتیو (PRK): این روش شبیه لازک (LASEK) است، با این تفاوت که جراح اپیتلیوم را برمی‌دارد. به طور طبیعی رشد خواهد کرد و مطابق با شکل جدید قرنیه است. ممکن است لازم باشد چند روز پس از جراحی از لنز تماسی بانداژ استفاده کنید.
- اپی لیزیک: این یک نوع لازک (LASEK) است. جراح از یک تیغه مکانیزه مخصوص به جای الکل استفاده می‌کند تا ورقه بسیار نازکی از اپیتلیوم را جدا کند. سپس از لیزر اگزایمر برای تغییر شکل قرنیه و تغییر موقعیت اپیتلیوم استفاده می‌کند.
- استخراج عدسی با برش کوچک (SMILE): این نوع جدیدتر جراحی انکساری قرنیه را با استفاده از لیزر برای ایجاد یک بافت عدسی شکل در زیر سطح قرنیه شکل می‌دهد. سپس عدسی از طریق یک برش بسیار کوچک برداشته می‌شود. در حال حاضر، روش SMILE فقط برای درمان نزدیک بینی خفیف تأیید شده است.
انواع دیگر جراحی‌های انکساری شامل کشیدن لنز شفاف و لنزهای تماسی قابل کاشت است. بهترین روش برای جراحی انکساری وجود ندارد و شما باید تنها پس از ارزیابی کامل و بحث کامل با جراح خود تصمیم بگیرید.
برخی از عوارض احتمالی که ممکن است بعد از جراحی انکساری رخ دهد عبارتند از:
- تصحیح کم یا بیش از حد مشکل اولیه شما
- عوارض جانبی بصری، مانند هاله یا انفجار ستاره ای که در اطراف نورها ظاهر می‌شود
- خشکی چشم
- عفونت
- زخم قرنیه
- به ندرت، از دست دادن بینایی
۳٫ تاثیر ورزش چشم در رفع آستیگمات
از دهه ۱۹۰۰ میلادی تاکنون، ورزش چشم و احتمال تاثیر آن در بهبود و اصلاح بینایی نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. این روزها، پیشرفت فناوری و استفاده مداوم از تلفن‌های همراه و سایر ابزارهای مشابه، مشکلات بینایی را به شکل قابل توجهی افزایش داده و توجه به روش‌هایی نظیر ورزش، ماساژ و حتی یوگای چشم را دو چندان کرده است. با این حال، گزارش آکادمی چشم پزشکی آمریکا حاکی از آن است که با وجود محبوبیت تمرینات یاد شده، هیچ مدرک علمی مبنی بر تاثیر مثبت ورزش‌های چشمی در بهبود آستیگماتیسم، دوربینی یا نزدیک‌بینی وجود ندارد. انجام این تمرینات می‌تواند به بهبود تنبلی چشم کمک کند. با وجود این، اصلاح قرنیه و عدسی از این طریق امکان‌پذیر نخواهد بود.
۴٫ ارتوکراتولوژی (orthokeratology)
در صورت شدیدتر بودن عارضه، ممکن است روشی به نام ارتوکراتولوژی برای شما تجویز شود. ارتوکراتولوژی یا شکل‌دهی قرنیه با استفاده از لنز یک روش نسبتا قدیمی است که به استفاده از نوعی لنز در طول خواب اختصاص دارد. با کمک این تکنیک، بیمار در طول شب یک لنز خاص را در چشم خود قرار داده و صبج روز بعد آن را خارج کرده و در طول روز نیازی به استفاده از لنز یا عینک نخواهد داشت. انجام این کار به اصلاح موقتی فرم قرنیه کمک می‌کند. اثر این روش تنها به مدت یک روز دوام داشته و بیمار باید هر شب از لنز مخصوص استفاده کند.
سخن پایانی
شما در این مقاله با آستیکمات چشم آشنا شدید.همچنین از علائم و درمانهای آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داه شود.
سوالات متداول
براساس مطالعات آکادمی چشم پزشکی آمریکا، آستیگماتیسم معمولا با افزایش سن پیشرفت می‌کند. این امر غالبا از ضعیف شدن عضلات پلک و کاهش تدریجی فشار ماهیچه‌های اطراف چشم ناشی می‌شود.
کژبینی مثبت به معنای ابتلای فرد به دوربینی آستیگماتیسم و آستیگمات منفی به معنای نزدیک‌بینی آستیگماتیسم است.
