دندانها وظیفه خورد کردن و تکه تکه کردن مواد غذایی را بر عهده دارند. هر کدام از انواع مختلف دندانها کار خاصی انجام می‌دهد و برای جویدن مواد غذایی خاصی عمل می‌کنند. یک انسان بالغ بین ۳۰ تا ۳۲ دندان دارد. آیا شما از ساختمان پیچیده این کوچک های سفید باخبرید؟ شاید اطلاع از آناتومی آن ها کمک کند درست تر از سلامت آن ها مراقبت کنید. در این مقاله با ما همراه باشید تا بیشتر با آناتومی دندان آشنا شویم.
برای مطالعه بیشتر: انواع پوسیدگی دندان و شناخت مراحل آن
مینای دندان (Enamel)
مینا سخت‌ترین بافت بدن انسان است. این بافت سفید رنگ است و عاج یا همان دنتین را احاطه کرده است. از آنجا که هیچ سلول زنده‌ای در داخل این بافت وجود ندارد، این لایه نمی‌تواند آسیب ناشی از پوسیدگی یا ساییدگی دندانها را خودش و به صورت خود به خود برطرف کند. در نتیجه آسیب‌های وارده به مینا، تنها با کمک دندانپزشک برطرف یا ترمیم می‌شود.
تاج آناتومیکال دندان (Anatomical Crown)
تاج آناتومیکال تنها بخش قابل مشاهده دندان انسان است که از لثه‌ها بیرون آمده. تاج توسط مینای دندان احاطه شده است.
زمانی که تاج به شکل جدی آسیب می‌بیند و نیاز به ترمیم گسترده دارد، از روکش دندان که کاملا از نظر ظاهری مشابه تاج طبیعی انسان است برای ترمیم و بازسازی آن استفاده می‌شود.
لثه (Gum یا Gingiva)
لثه نوعی بافت نرم و تقریبا صورتی رنگ است که ریشه‌های دندان را احاطه کرده و از آنها محافظت می‌کند. این بافت همچنین دندان‌هایی که هنوز در نیامده‌اند را محافظت می‌کند.
اتاقک پالپ (Pulp Chamber)
پالپ چمبر یا اتاقک پالپ یک حفره وسیع در قسمت مرکزی (در داخل ) تاج آناتومیکی است و اندازه آن بزرگتر از حفره پالپ ریشه (کانال ریشه) است. پالپ، بافت نرم دندان است که حاوی اعصاب، رگ‌های خونی و بافت همبند است.
گردن یا طوق دندان (Neck)
گردن دندان ناحیه‌ای از آن است که تاج آناتومیک به ریشه می‌رسد (یا متصل می‌شود).
عاج (Dentin)
عاج یا دنتین یک لایه بین مینا و سمنتوم است. عاج شامل تعداد زیادی لوله‌های کوچک توخالی کانال مانند است. زمانی که لایه محافظ عاج یعنی مینا آسیب می‌بیند و یا اصطلاحا با تحلیل مینای دندان روبرو می‌شویم، علاوه بر احتمال ایجاد حساسیت دندان، روند سایش و تحلیل آن نیز به شدت افزایش می‌یابد.
استخوان فک (Alveolar Bone)
استخوان الوئولار به بخشی از استخوان فک گفته می‌شود که ریشه دندانها را احاطه کرده است.
شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: تفاوت بریج و ایمپلنت دندان چیست؟
کانال ریشه (Root Canal)
پالپ نه تنها در داخل تاج دندان، که در داخل ریشه ی آن نیز وجود دارد. به مسیر باریک داخل ریشه که حاوی پالپ است کانال ریشه گفته می‌شود.
سمنتوم (Cementum)
سمنتوم یک بافت همبند سخت است که ریشه دندان را احاطه کرده و به لیگامان پریودنتال متصل می‌شود.
لیگامان پریودنتال (Periodontal Ligament)
لیگامان پریودنتال بافتی است که از الیافِ بافتِ همبندِ کلاژنی ساخته شده و ریشه را در جای خود ثابت نگه می‌دارد. در واقع دلیل اصلی اتصال دندان به ساکِت (محل قرارگیری ریشه در استخوان فک) همین لیگامان‌ها هستند.
شیار لثه‌ای (Gingival sulcus)
شیار لثه به فاصله یا فضای خالی و اندک بین دندان و لثه گفته می‌شود. حتی افرادی که دندانهای سالمی دارند عموماً این فاصله را دارند. عمق شیار لثه معمولا ۱ تا ۲ میلی متر است. وقتی این فضا به دلیل التهاب لثه عمیق‌تر می شود، به آن پاکِت پریودنتال یا پاکِ ت لثه می‌گویند.
درباره ی ارتودنسی متحرک چه می دانید؟
انواع دندان را بشناسید
هر یک از دندانها دارای تعداد ریشه‌های متفاوتی هستند. دندانهای پیشین،نیش و آسیاب کوچک دارای یک ریشه هستند و دندانهای آسیاب بزرگ داری دو یا سه ریشه می‌باشند.
دندانهای پیشین
به چهار دندان مرکزی فک بالا و پایین دندانهای پیشین می‌گویند.
وظیفه این نوع، نگه داشتن غذا و تکه تکه کردن آن می‌باشد. سطح مقطع دندانهای پیشین باریک می‌باشد و عرض زیادی دارد به همین دلیل نسبت به دندانهای دیگر تیزتر است. به دندانهای پیشین به اصطلاح ثنایا نیز می‌گویند. دندانهای پیشین خود به دو دسته پیشین جلویی و کناری تقسیم می‌شوند.
دندانهای نیش
نیش سومین دندان دائمی از وسط دهان به سمت عقب است که در هر دو فک بالا و پایین وجود دارد. در کل ۴ دندان نیش، ۲ عدد در فک بالا و ۲ عدد در فک پایین، در دهان وجود دارد. این نوع، نیش برای تکه تکه کردن غذا به کار برده می‌شود.
دندانهای پرمولر یا آسیاب کوچک
(مجموعاً ۸ عدد) که برخلاف دندانهای پیش و نیش، سطح جونده پهن دارند. کار این دندانها پاره کردن و له کردن غذا است. دندانهای پرمولر فقط در سری دندانهای دائمی وجود دارند و تعداد آنها ۸ عدد است.
دندانهای مولر یا آسیاب بزرگ
(مجموعاً ۸ عدد) که بزرگ‌ترین دندانها هستند و سطح جونده بزرگ و پهنی دارند. کار آنها جویدن، له کردن و خرد کردن غذا می‌باشد. سری دندانهای شیری شامل ۸ دندان مولر و سری دندانهای دائمی شامل ۱۲ دندان مولر می‌باشد.
این مطلب مفید را هم دنبال کنید: ایمپلنت دیجیتال دندان، مزایا و معایب آن
روند رویش دندانهای شیری
تبدیل دندانهای شیری به دائمی فقط یک بار اتفاق می‌افتد. تمام دندانهای شیری در بازه سنی دو تا سه سالگی درمی‌آید، با این حال چون استخوان فک همچنان رشد می‌کند، تعادل بین اندازه دندانها و فک به تدریج به هم می‌خورد. زمانی که سلول‌های متلاشی کننده‌ی بافت اطراف ریشه‌های دندانهای شیری ایجاد می‌شود، ریشه‌ها به تدریج تحلیل می‌رود و کوتاه‌تر می‌شود.
پس از آن که دندانهای دائمی به اندازه کافی بزرگ شد، دندانهای شیری به طور طبیعی می‌افتد. تا سن ۱۲ سالگی تمام دندانهای شیری می‌افتد و ۲۸ دندان دائمی جایگزین آنها می‌شود.
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: همه چیز درباره پر کردن دندان
مراقبت های اصولی و مهم برای حفظ سلامت دندان ها
همواره به یاد داشته باشید که پیشگیری بهتر از درمان است. پس نکات زیر را همواره به یاد داشته باشید:
- مصرف میان وعده های حاوی شکر را محدود کنید.
- از استعمال سیگار و سایر مواد دخانی خودداری کنید.
- مرتباً به دندانپزشک مراجعه کنید.
- هر روز دندانهای خود را با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- هر روز بین دندانهای خود را با نخ یا خلال دندان تمیز کنید.
سخن پایانی
در این نوشتار با ساختار و ساختمان دندانها بیشتر آشنا شدیم. فهمیدیم که جزئیات بسیار کوچکی دندانها را در جای خود نگه می دارند. حقیقت آن است که هیچ یک از جایگزین های امروزی به خوبی دندانهای طبیعی عمل نمی کنند. پس باید بیشتر از هر چیز مراقب آن ها باشیم. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
