بارداری به خودی خود تحولی عظیم در زندگی یک خانم است که می تواند تغییراتی را در بدن او به وجود آورده و باعث ایجاد سر درد های تنشی ناشی از استرس در ماه های ابتدایی شود. البته سر درد هایی که در اواسط یا اواخر این دوران اتفاق می افتند ممکن است علت خطرناکی داشته باشد که نیازمند مداخلات پزشکی است. بهترین راه برای کنترل کردن شرایطتان در دوره حاملگی این است که مرتب فشار خون خود را چک کرده و با پزشک خود درباره ی کمیت و کیفیت سردرد هایتان، سابقه ی خانوادگی میگرن، تشنج یا دیابت صحبت کنید. البته مهم تر از همه این است که آرامش خودتان را حفظ کنید چراکه بیشتر علت های سردرد در دوره ی بارداری با روش های مناسب قابل درمان یا پیشگیری هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ی سردرد در دوران بارداری مقاله زیر را تا انتها بخوانید.
فهرست مطالب
- سردرد در بارداری چیست؟
- علت سردرد در حاملگی چیست؟
- علت سردرد اوایل بارداری چیست؟
- بررسی علت سردرد در دوران مختلف بارداری
- دلایل غیر معمول بروز سردرد در بارداری چیست؟
- درمان ایمن سردرد در دوران بارداری چگونه است؟
- سخن پایانی
سردرد در بارداری چیست؟
سردرد در دوران بارداری نسبتا شایع است. و ممکن است در همان اوایل بارداری شروع شود. بانوانی که سابقه سر درد دارند سردرد بر روی بارداری تاثیر دارد و بالعکس بارداری هم بر شدت و دفعات سردرد اثرمیگذارد.مسأله مهم درسردرد بارداری بررسی وانتخاب درمانی است که بر روری جنین اثر مضر نداشته باشد. اما خانمهایی که برای اولین بار دچار سردرد بارداری میشوند باید مورد بررسی قرار گیرند، مخصوصا بالای بیست هفته مسمومیت بارداری را باید مد نظر داشت.
علت سردرد در حاملگی چیست؟
سردرد های دوران بارداری ممکن است برای خیلی از خانم ها اتفاق بیفتد اما معمولا به دلایل خطرناکی نبوده و به راحتی قابل پیشگیری و درمان هستند. بیشتر سر درد هایی که در این دوران اتفاق می افتند مثل سردرد ها تنشی، خوشه ای یا میگرنی، علت پزشکی دیگری ندارند که نگران کننده باشد اما بعضی از سردرد ها به علت اختلالات پزشکی ای مثل زیادی فشار خون اتفاق می افتند که باید توسط پزشک تشخیص داده و درمان شوند.
بسته به علت، سردرد می تواند در نواحی خاصی از سر مثل داخل و اطراف چشم ها، اطراف سر، هر دو طرف سر، فشار در داخل سر، پایه جمجمه، اطراف گردن و … باشد.
معمولا در سه ماهه ی اول تغییرات هورمونی که در بدن اتفاق افتاده و باعث افزایش حجم خون و وزن شده می تواند محرک سردرد تنشی در خانم ها باشد اما دلایلی مثل دهیدره شدن یا کم آبی، استرس، کمبود خواب، ترک ناگهانی سیگار و قهوه، تغذیه ضعیف و فعالیت فیزیکی بسیار کم هم از جمله دلایلی هستند که پتانسیل ایجاد سردرد در خانم های باردار را دارند.
جالب است بدانید که در بعضی از خانم ها سردردشان با محرک های غذایی خاصی مثل لبنیات، شکلات، گوجه و … شروع می شود که ممکن است حتی در طول بارداری دچار تغییر شود. در طول سه ماهه ی دوم و سوم بارداری به دلایل متنوعی مثل کمبود خواب، افزایش وزن، حالت بدن، رژیم غذایی، گرفتگی ماهیچه، دیابت و مهم تر از همه افزایش فشار خون، مادر دچار سردرد می شود.
رابطه بین سردرد در بارداری و فشار خون بالا
حداقل ۶ درصد از خانم هایی که باردارند فشار خون بالا دارند که نه تنها قابل درمان است بلکه در صورت عدم رسیدگی به موقع می تواند برای مادر و جنین مشکل زا باشد.
فشار خون بالا می تواند ریسک سکته، پره اکلامپسی، اکلامپسی، زایمان زودرس و قطع جفت در خانم های باردار را بالا برده و باعث کمبود اکسیژن رسانی به جنین یا حتی کم شدن وزن آن شود.
پره اکلامپسی نوعی عارضه خطرناک در بارداری است که بیشتر توسط فشار خون بالا و آسیب هایی که به ارگان هایی مثل کبد و کلیه رسیده شناسایی می شود. این عارضه معمولا بعد از هفته بیستم بارداری در خانمی که فشار خون نرمالی داشته اتفاق می افتد و از آن جایی که ممکن است بدون علامت شروع شود بهترین کار برای پیشگیری از آن کنترل کردن فشار خون است.
- عفونت سینوسی
- فشار خون پایین
- لخته خونی
- خونریزی
- کم خونی ناشی از گلبول قرمز داسی شکل
- تومور مغزی
- آنوریسم مغزی
- سکته
- اختلالات قلبی
- مننژیت یا آنسفالیت
علت سردرد اوایل بارداری چیست؟
سردرد به‌عنوان یکی از عارضه‌های رایج در بین افراد شناخته می‌شود؛ اما، زمانی که در بارداری ایجاد شود، کنترل آن سخت خواهد شد؛ زیرا، مادر نمی‌تواند هر دارویی را مصرف کند.
تغییراتی مانند سطح هورمون و حجم خون می‌تواند در ایجاد این نوع از سردردها نقش مهمی داشته باشد. سردردهای میگرنی نوع رایج سردرد در بارداری است، که بسیار دردناک و به‌صورت ضربان دار در یک طرف سر احساس می‌شود و در نهایت منجر به انبساط رگ‌های خونی خواهد شد. گاهی اوقات با علائمی مانند تهوع، استفراغ و حساسیت به نور همراه است. در برخی از مواقع نادر احساس سوزن سوزن شدن در دست و پاها نیز وجود دارد.
بررسی علت سردرد در دوران مختلف بارداری
واقعا سردرد در بارداری دلیلش چیه؟ بدن زنان در طول بارداری چندین تغییر سریع و شدید را تجربه می‌کند که ممکن است منجر به بروز علائم مختلفی مانند سردرد یا خستگی شود. علت دقیق سردرد در بارداری ممکن است در ماه‌های مختلف متفاوت باشد. در ادامه به جزئیات هرکدام اشاره خواهیم کرد.
علت سردرد در هفته ۱۱ و ۱۲ بارداری ( سردرد در سه ماه اول )
در طول سه ماهه اول بارداری، بدن زن در مدت زمان کوتاهی تحت هجوم زیادی از هورمون‌ها و افزایش مقدار خون‌رسانی به ارگان‌ها قرار می‌گیرد و افزایش وزن سریع نیز ممکن است رخ دهد. این تغییرات ممکن است محرک بروز انواع خاصی از سردرد به‌خصوص سردرد تنشی باشند. به‌همین‌دلیل، بروز سردرد در اوایل بارداری طبیعی است. برخی دیگر از عوارض بارداری ممکن است بر این سردردها تأثیر بگذارند یا آنها را بدتر کنند. مواردی چون:
- حالت تهوع و استفراغ
- استرس بالا
- تغذیه ضعیف
- قند خون پایین
- کم‌آبی بدن
- کمبود خواب
- تغییرات در بینایی
- حساسیت به نور که ممکن است باعث بروز حملات میگرن شود
- سبک زندگی بی‌تحرک
مشخص شده است که مصرف برخی از مواد غذایی مانند شکلات، گوجه فرنگی و مواد لبنی در بروز انواع سردرد در ماه‌های اول موثر است.
علت سردرد در هفته ۱۳ تا ۳۹ بارداری ( سه ماه دوم و سوم بارداری)
در سه ماهه دوم و سوم، زنان ممکن است کمتر دچار سردرد در بارداری به‌دلیل تغییرات هورمونی شوند. زیرا بدن معمولاً تا این مرحله خود را با این تغییرات وفق داده است. با این حال، برخی از زنان همچنان سردرد تنشی ناشی از تغییرات هورمونی را در طول بارداری خود تجربه می‌کنند. اصولا علت سردرد در بارداری سه ماه دوم و سوم موارد زیر است:
- اضافه وزن
- فشار خون بالا
- فشار عضلانی
- وضعیت بد بدن
- خواب ناکافی
- رژیم غذایی ضعیف
دلایل غیر معمول بروز سر درد در بارداری چیست؟
تجربه نشان داده است که خانم‌های باردار گاهی به‌دلیل ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری (پره‌اکلامپسی) یا دیابت بارداری، علائمی مانند سردرد، حالت تهوع، افزایش وزن ناگهانی، تورم در صورت یا دست‌ها و خستگی را نشان می‌دهند.
در شرایط پره‌اکلامپسی، معمولا خانم سطح فشار خون طبیعی دارد و پس از هفته ۲۰ ام بارداری ناگهان دچار فشار خون بالا می‌شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) تخمین می‌زند که از هر ۲۵ زن، ۱ نفر به پره‌اکلامپسی مبتلا می‌شود. این وضعیت ممکن است جریان اکسیژن به جنین را کاهش دهد. اگر باردار هستید، فشار خون بالا می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:
- سکته
- زایمان زودرس، قبل از هفته ۳۷ ام
- جدا شدن جفت از رحم
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
بدن شما ممکن است در دوران بارداری به هورمون انسولین مقاوم شود که می‌تواند باعث احساس سردرد و خستگی شدید شود. از علائم دیگر دیابت بارداری می‌توان به تشنگی شدید و تکرر ادرار اشاره کرد. در صورت عدم درمان به‌موقع این بیماری ممکن است با عوارض شدیدی مواجه شوید.
معمولا سردرد در بارداری دوقلویی، فشار خون بالا یا دیابت بارداری است. از سایر علل جدی بروز سردرد در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت سینوس
- فشار خون پایین
- لخته شدن خون
- خونریزی داخلی
- کم‌خونی داسی‌شکل
- تومور مغزی
- آنوریسم
- سکته
- شرایط قلبی
- مننژیت یا آنسفالیت
درمان ایمن سردرد در دوران بارداری چگونه است؟
معمولا پزشکان از تجویز مسکن یا دارو برای درمان سردرد در بارداری اجتناب می‌کنند. زیرا در دوران بارداری امکان مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (ادویل) یا آسپرین وجود ندارد. ترکیبات این داروها از جفت عبور کرده و به جریان خون جنین منتقل میشوند.
طبق یک مطالعه معتبر، زنانی که در دوران بارداری از NSAID ها استفاده می‌کنند، بیشتر احتمال دارد نوزادانی با ناهنجاری‌های مادرزادی به دنیا بیاورند. برخی از زنان در دوران بارداری به‌صورت خودسرانه از استامینوفن (تیلنول) استفاده می‌کنند. درحالی‌که مطالعات اخیر نشان می‌دهند که کودکان متولد شده از زنانی که در دوران بارداری استامینوفن مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به اوتیسم یا اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی هستند.
مرکز CDC نیز اعلام کرده است که مصرف انواع مسکن می‌تواند برای جنین در حال رشد شما مضر باشد، به‌خصوص اگر در سه ماهه اول استفاده شوند. به‌همین‌دلیل، احتمالا پزشک شما بعد از معاینه فیزیکی و چک کردن فشار و قند خون، دستور انجام یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را می‌دهد:
- آزمایش خون
- تست بینایی
- سونوگرافی سر و گردن
- اسکن قلب یا سر
درصورتی‌که طبق نتایج این آزمایشات دلیل غیر معمولی برای سردرد در بارداری شما کشف نشد، پزشک از شما می‌خواهد که از درمان‌های خانگی زیر برای درمان مشکل خود استفاده کنید:
- قرار دادن کمپرس سرد هر بار به مدت ۱۰ دقیقه روی پیشانی یا سر
- حمام آب گرم برای رفع تنش عضلانی
- انجام حرکات کششی بدن برای چند دقیقه
- انجام ورزش‌های ملایم مانند یوگا، شنا یا تای چی
- اصلاح وضعیت نشستن یا ایستادن
- استراحت زیاد و اجتناب از وسایل الکترونیکی مانند موبایل یا لپ‌تاپ
- نوشیدن آب و مایعات فراوان در طول روز
- ماساژ ملایم سر در طول روز
- استراحت در یک منطقه تاریک و خنک
- اجتناب از خوردن مواد غذایی محرک سردرد
اگر علت سردرد در بارداری شما یک بیماری زمینه‌ای باشد، مطمئنا با شروع درمان پزشکی مشکل برطرف خواهد شد
درمان سردرد در بارداری با طب سنتی
خوشبختانه طب سنتی نیز راهکارهای طبیعی خوبی برای درمان انواع سردرد در دوران باردرای دارد. به عنوان مثال، ماساژ سر با روغن‌های اساسی مانند نعناع، رزماری و بابونه یا انجام طب سوزنی مطمئنا به تسکین این عارضه کمک می‌کند. از دمنوش‌های موثر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بابونه
- گل محمدی
- بیدمشک
- گل گاوزبان
البته بهتر است همیشه قبل از مصرف هر دارو یا مکمل گیاهی با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که برای شما و کودکتان بی‌خطر است.
سخن پایانی
شما در این مقاله با سردرد در حاملگی آشنا شدید. همچنین از علت سردرد در اوایل بارداری آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
