خطرناک‌ترین نوع بارداری در میان زنان بارداری خارج از رحم می باشد. زمانی این اتفاق می‌افتد که یک جنین (تخمک بارور شده) در مکان نامناسبی خارج از رحم رشد میکند، مانند لوله فالوپ یا چسبیده به تخمدان، حاملگی خارج از رحم همیشه با از دست دادن جنین خاتمه می‌یابد. بدون درمان، میتواند منجر به خونریزی شدید و حتی مرگ برای زن شود. به بیانی دیگر، در بارداری خارج رحمی، با بزرگ شدن جنین، بافت غیرمعمولی که لانه‌گزینی در آن رخ داده است، پاره میشود و این امر میتواند منجر به مرگ مادر گردد. بنابراین، به محض اطلاع از حاملگی خارج رحمی باید ختم بارداری یا سقط جنین انجام شود.
بارداری خارج رحمی درمان نشده میتواند یک فوریت پزشکی باشد. درمان به موقع حاملگی خارج از رحمی، خطر ابتلا به عوارض ناشی از این نوع حاملگی را کاهش می‌دهد، احتمال بارداری‌های بعدی و سالم را افزایش می‌دهد و عوارض بیماری در آینده را کاهش می‌دهد.
فهرست مطالب
- بارداری خارج از رحم چیست؟
- بارداری خارج از رحم چگونه است؟
- بارداری خارج از رحم چگونه اتفاق می افتد؟
- بارداری خارج از رحم از هفته چندم مشخص میشود؟
- بهترین روش تشخیص حاملگی خارج رحمی کدام است؟
- علائم بارداری خارج از رحم چیست؟
- درباره بارداری خارج از رحم و پریود
- آیا بارداری خارج از رحم خطرناک است؟
- درمان حاملگی خارج از رحم چگونه است؟
- سخن پایانی
بارداری خارج از رحم چیست؟
حاملگی خارج رحم همان‌طور که از نامش پیداست یک نوع بارداری ناقص است که در خارج از رحم اتفاق می‌افتد. درواقع زمانی که یک تخمک بارورشده در مکانی غیر از رحم لانه گزینی کند این عارضه رخ می‌دهد. حاملگی خارج رحم اغلب در لوله فالوپ (لوله متصل‌کننده تخمدان‌ها به رحم) دیده میشود اما احتمال بروز این اختلال در تخمدان، حفره شکمی و دهانه رحم نیز وجود دارد.
در بارداری خارج رحم رشد و تکامل طبیعی جنین متوقف میشود چراکه تنها رحم است که با ساختار تخصصی خود میتواند از رشد سالم و طبیعی جنین حمایت کند. حاملگی خارج رحم گاهی باعث پارگی لوله فالوپ شده و به خونریزی و عفونت شدید منتهی میشود؛ بنابراین، توصیه میشود علائم و نشانه‌های این اختلال را بدانید تا زودهنگام و به‌موقع به دنبال درمان و برطرف کردن عارضه باشید.
بارداری خارج از رحم چگونه است؟
اساسا بارداری خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارورشده به جای داخل رحم، در خارج از رحم مانند یکی از لوله‌های فالوپ، جای‌گذاری شود. لوله‌های فالوپ لوله‌هایی هستند که تخمدان‌ها را به رحم متصل میکنند. اگر تخمک بارورشده در آنها گیر کند و به سمت رحم حرکت نکند، به نوزاد تبدیل نمیشود و در صورت ادامه بارداری ممکن است سلامتی مادر در معرض خطر باشد. بنابراین سعی کنید در طی ماه‌های اول بارداری حتما تحت معاینه پزشک متخصص باشید تا در صورت تشخیص حاملگی خارج از رحم، سریعا اقدامات لازم برای شما صورت گیرد.
بارداری خارج از رحم چگونه اتفاق می افتد؟
همان‌طور که ذکر شد، علت اصلی بارداری خارج از رحم رشد جنین در محلی غیر از رحم است. روند لقاح تخمک و اسپرم به این صورت است که تخمک پس از آزادسازی از تخمدان، به داخل لوله‌های فالوپ (fallopian tubes) می‌رود. اسپرم نیز از مسیر واژن خود را به لوله‌ها می‌رساند و در آن‌جا با تخمک لقاح می‌یابد. با آغاز رشد رویان، در مدت‌زمان کوتاهی سلول تخم به سمت رحم حرکت میکند و در آن‌جا به رشد خود تا زمان تولد ادامه می‌دهد.
گاهی به دلیل برخی اختلالات، جنین به سمت رحم حرکت نمی‌کند و با ماندن در لوله‌های رحمی یا حرکت به سمت تخمدان یا حفره شکمی، در محل نامناسبی به رشد ادامه می‌دهد. در چنین شرایطی فضا و امکانات کافی برای رشد جنین وجود نخواهد داشت. نبود فضای کافی، پس از چند هفته موجب تورم و پارگی لوله‌های فالوپ یا دیگر بافت‌های محل رشد جنین میشود و با ایجاد خونریزی داخلی، شرایط خطرناکی را برای مادر ایجاد میکند.
باید دانست که لوله‌های فالوپ فقط ۱۲ سانتی‌متر طول و چند میلی‌متر عرض دارند و بنابراین حداکثر چند هفته می‌توانند جنین را درون خود نگه دارند. لذا با مشاهده نخستین علائم مشکوک باید برای معاینه به پزشک مراجعه کرد.
عکس بارداری خارج از رحم:
بارداری خارج از رحم از هفته چندم مشخص میشود؟
پزشک برای آزمایش بارداری آزمایش خون گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) را انجام می دهد. سطح این هورمون در دوران بارداری افزایش می یابد. این آزمایش خون ممکن است هر چند روز تکرار شود تا زمانی که آزمایش سونوگرافی بارداری خارج رحمی را تأیید یا رد کند . علائم بارداری خارج رحمی معمولاً در هفته های ۶ و ۷ حاملگی مشخص می شود.
بهترین روش تشخیص حاملگی خارج رحمی کدام است؟
۱- شرح حال و علایم بالینی :
تشخیص در مرحله اول با شرح حال دقیق صورت میگیرد.معمولا خانمها از بارداری خود اطلاعی ندارند و با شکایت بی نظمی پریود و لکه بینی به متخصص زنان و نازایی مراجعه میکنند. در شرح حال علاوه برلکه بینی وتأخیر پریود ، گاهی درد خفیف زیر شکم نیز وجود دارد. درد شدید شکم ، تهوع و استفراغ ، احساس سنگینی زیر شکم و….در موارد شدید تر بروز میکند. زمانی که بیمار دیر به پزشک مراجعه کند و پارگی لوله اتفاق می افتد خونریزی داخل شکم رخ داده و بیمار با درد حاد شکم و افت فشار مراجعه میکند.
۲- بارداری خارج از رحم با ازمایش خون معلوم میشه:
با انجام آزمایش حاملگی و مثبت شدن آن و علایم مشکوک ، تشخیص احتمالی مطرح میشود.ممکن است تشخیص حاملگی خارج رحم و افتراق ان از بارداری طبیعی در مراحل اولیه دشوار باشد ودر اکثر موارد نیاز به پیگیری دقیق بیمار توسط متخصص زنان و زایمان با تکرار تیتراژ و سونوگرافی هست.غلظت هومرمون حاملگی در خون ارتباطی با سایز توده حاملگی نابجا ندارد. بنابراین تیتراژ بتا بایستی بطور سریال چک شده وهر ۴۸ ساعت تکرارشود. با توجه به میزان افزایش آن ، تشخیص برای متخصص زنان محرزتر میشود.
۳- سونوگرافی واژینال :
انجام سونوگرافی واژینال در بررسی ساختارهای لگنی ( رحم و تخمدان ) بدلیل حساسیت و دقت بالاتر بر سونوگرافی از روی شکم ارجحیت دارد.در مراحل اولیه که عدد بتا کم و سن حاملگی پایین است هیچ نشانه واضحی از بارداری در سونوگرافی دیده نمی شود. با پیگیری بیمار در روزهای آتی ، کم کم ساک بارداری در داخل ویا خارج رحم در لوله ها رؤیت میشود.
انجام سریال سونوگرافی همراه با آزمایش تیتر بتا به متخصص زنان در تشخیص کمک میکند. سایزو اندازه توده در سونوگرافی و وجود قلب جنین یا عدم تشکیل قلب و….در تعیین برنامه درمانی اهمیت دارد.
۴- سونوگرافی داپلر:
داپلر سونوگرافی یا سونورنگی معمولا بطور روتین انجام نمیشود.اما در مواردی که سونوگرافی واژینال معمولی مشکوک باشد میتواند کمک کننده باشد.
۵- لاپاراسکوپی :
لاپاراسکوپی یک روش کم تهاجمی و تست استاندارد اصلی برای تشخیص حاملگی خارج رحمی بوده ودر موارد خاص که تشخیص با روشهای دیگر قطعی نباشد استفاده میشود. با لاپاراسکوپی ، لوله های فالوپ و لگن بخوبی قابل مشاهده و ارزیابی است.مزیت این روش ، امکان تشخیص و درمان همزمان می باشد.
۶- کورتاژ تشخیصی
علائم بارداری خارج از رحم چیست؟
از کجا بفهمیم که حاملگی خارج رحم است؟ یا بهتره بپرسیم بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص میشود؟ علائم بارداری خارج از رحم در خانم‌های باردار متفاوت است. به طور کلی شایع ترین علائم بارداری خارج از رحم عبارتند از:
– حساسیت و درد در ناحیه‌ی شکم و لگن: در این شرایط دردهای ناگهانی و پیوسته در ناحیه‌ی شکم و لگن مشاهده میشود که ابتدا خفیف بوده و سپس تشدید میشود. این دردها با انجام فعالیت یا سرفه و حرکات روده افزایش پیدا میکند. درد در یک ناحیه حس میشود اما در همه‌ی قسمت‌های شکم و لگن میتواند وجود داشته باشد.
– لکه بینی یا خونریزی واژینال در صورت اطمینان از بارداری: لکه بینی یا خونریزی مانند آغاز یک دوره‌ی قاعدگی، خفیف است. در این شرایط خون به رنگ قرمز یا قهوه‌ای (مثل رنگ خون خشک‌شده) مشاهده میشود. خونریزی ممکن است پیوسته یا متناوب و شدید یا خفیف باشد.
– درد در ناحیه‌ی کتف و گردن: گرفتگی عضلانی و خونریزی میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. اما درد در ناحیه‌ی کتف به خصوص زمانی که خانم باردار در حال استراحت است، از علائم بارز برای تشخیص بارداری خارج رحمی به شمار می‌رود. چرا که درد به علت خونریزی داخلی ایجاد میشود که در اثر تحریک عصبی در کتف بروز میکند.
– حالت تهوع در بارداری خارج از رحم
– درد در یک سمت بدن
– انقباض و گرفتگی عضلات شکم
درباره بارداری خارج از رحم و پریود
اغلب اولین علامت هشدار دهنده حاملگی خارج از رحم خونریزی و درد واژینال است. درد ممکن است فقط در یک یا همه طرف‌های شکم، شانه، گردن یا لگن احساس شود و ممکن است شدت خفیف یا تیز داشته باشد. در حاملگی خارج از رحم، لکه بینی واژینال که پس از تاخیر قاعدگی مشاهده می شود ممکن است با خونریزی قاعدگی اشتباه گرفته شود، اما سرگیجه، غش و فشار خون پایین به دلیل از دست دادن خون است. کمردرد شدید تجربه می شود.
آیا بارداری خارج از رحم خطرناک است؟
حاملگی خارج از رحم زمانی اتفاق می افتد که یک تخمک بارور شده در خارج از حفره اصلی رحم کاشته می شود و رشد می کند. تخم بارور شده نمی تواند زنده بماند و بافت در حال رشد در صورت عدم درمان ممکن است باعث خونریزی تهدید کننده زندگی شود. بعد از اینکه تخمک بارور می شود به حرکت خود که از تخمدان شروع شده بود ادامه می دهد تا از لوله به رحم برسد و بر روی دیواره حفره رحمی جایگزین شود.
اگر به دلایل مختلف مثل تنگی لوله های رحمی بر اثر چسبندگی ناشی از عفونت یا جراحی های شکمی این حرکت متوقف شود، تخم لقاح یافته ممکن است در محل تنگی لانه گزینی کرده و به رشد خود ادامه دهد. تخمک بارور در سطح لولۀ رحم می‌ماند و در همان جا بارداری به وقوع می‌پیوندد و پیشرفت میکند. به محض اینکه حجم پیدا کرد، لولۀ رحم دیگر حالت انعطاف پذیری ندارد و در هم می‌شکند.
درمان حاملگی خارج از رحم چگونه است؟
حاملگی خارج از رحمی که در مراحل اولیه باشد و خون ریزی ناپایداری به همراه نداشته باشد معمولا با دارویی به نام متوترکسات ( methotrexate ) درمان می شود که رشد سلول را متوقف کرده و سلول های از قبل موجود را حل و از بین می برد.
دارو به شکل تزریقی وارد بدن فرد می شود. قبل از تزریق، بارداری خارج از رحم باید حتما در فرد تشخیص داده شده باشد. پس از انجام تزریق، پزشک شما یک آزمایش اچ سی جی دیگر را نیز تجویز می کند تا وضعیت درمان در بدن را به خوبی ارزیابی کند و در صورت نیاز به داروی بیشتر، آن را تجویز نماید.
در صورتی که مادر در شرایط پایدار قرار داشته و جنین نسبتا کوچک باشد، جراحی لاپاراسکوپی استفاده می گردد. به این صورت که برش هایی روی شکم ایجاد می شوند و پزشک با فرستادن دوربین به داخل بدن مادر می تواند وضعیت لوله های رحم را بررسی کند. از این طریق می توان با حفظ لوله های رحمی، بافت های باقیمانده و یا جنین را از داخل بدن خارج کرد.
در شرایطی نیاز به جراحی شکم است که خونریزی شدید باشد، زخم بزرگی روی شکم وجود داشته باشد و جنین بیش از اندازه بزرگ باشد. در این روش، مادر بیهوش می گردد و پزشک با باز کردن شکم، اقدام به خارج نمودن جنین از آن می نماید. این که لوله های رحمی در جراحی شکم، باقی می مانند یا خیر، به شرایط بیمار بستگی دارد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با بارداری خارج از رحم آشنا شدید. همچنین از خطرات و علائم های آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
