یکی از دستگاه‌های بسیاری کاربردی در تشخیص انواع متعددی از مشکلات جسمی را می‌توان سونوگرافی دانست که یکی از اقسام متنوع آن سونوگرافی تیروئید است. سونوگرافی تیروئید ابزاری بسیار کارآمد در تشخیص انواع متعددی از اختلالات و آسیب‌های تیروئیدی است. برای تشخیص مشکلات تیروئید راه‌هایی متنوع وجود دارند، اما یکی از برترین این راه‌ها را می‌توان تکنیک‌های اولتراسوند دانست.
این روش نه تنها سبب ایجاد اشتیاق در رادیولوژیست‌ها شده است، بلکه جراحان و متخصصان غددی که در معالجات روزمره خود از این تکنیک‌ها استفاده می‌کنند را نیز بر سر وجد آورده‌اند. در مطلب پیش‌رو ما به کاربردهای سونوگرافی تیروئید پرداخته و خواهیم آموخت که در چه مواردی نیاز به انجام سونوگرافی تیروئید است.
تشخیص بیماری های تیروئیدی
یکی از حساس‌ترین روش‌های مورد استفاده در بررسی غدد تیروئید و ناهنجاری‌های این غده را می‌توان سونوگرافی با وضوح بالا دانست. اسکن اولتراسوند به واسطه غیرتهاجمی و ارزان بودن، به دفعات بالایی مورد استفاده قرار گرفته و در دسترس هستند. در سونوگرافی از هیچ‌گونه اشعه حساس و مضر استفاده نشده و امنیت بسیار بالایی وجود خواهد داشت.
در کنار تمامی این امتیازات اما سونوگرافی تیروئید دارای نقاط ضعفی نیز می‌باشد. شما با استفاده از سونوگرافی تیروئید نمی‌توانید به نحوی قطعی به کم‌کاری، پرکاری یا طبیعی بودن تیروئید پی‌ببرید، بلکه باید برای این مهم به آزمایشات خون نیز توجه داشته باشید و از نتایج آن‌ها برای تشخیص نوع فعالیت غده تیروئید خود بهره ببرید.
در چه مواردی نیاز به انجام سونوگرافی تیروئید است؟
استفاده از سونوگرافی تیروئید در موارد بسیاری صورت می‌پذیرد. در زیر خواهیم آموخت که در چه مواردی نیاز به انجام سونوگرافی تیروئید است؟
موارد استفاده از این سونوگرافی برطبق توصیه‌های انجمن متخصصان غدد بالینی آمریکا به شکل زیر است:
- برای تایید وجود زائده‌های تیروئید در زمانی که معاینات فیزیکی مبهم بوده و نتایجی قطعی را به همراه نداشته است.
- جهت تعیین دقیق ساختار و ابعاد زائده‌های اضافی بر روی غدد تیروئید و شناسایی عروق داخلی آن.
- برای ارزیابی میزان سلامتی شخص و میزان موفقیت عمل، پس از انجام جراحی تیروئیدی
- غربالگری میزان خوش‌خیمی یا بدخیمی توده‌های تیروئیدی و انجام اقدامات متناسب با آن
تکنیک های معاینه با امواج مورد استفاده در سونوگرافی
برای معاینه صحیح تیروئید به واسطه دستگاه سونوگرافی، نیاز است که ابتدا بیمار به پشت خوابیده و گردن او در وضعیت کشیدگی بسیار بالا قرار داشته باشد. انجام این معاینه با استفاده از یک مبدل آرایه خطی با فرکانسی بین ۷ الی ۱۵ هرتز صورت خواهد گرفت. این نوع از مبدل‌ها دارای نفوذی کافی و قدرت ارائه تصویری نسبتا شفاف هستند.
اسکن گردن به دو صورت عرضی و طولی انجام خواهد گرفت. در این نوع از تصویربرداری نیاز است به محل، اندازه، شکل، نوع بافت حاشیه غده، محتویات و الگوی وجود غدد تیروئید پرداخته شود. گاهی ممکن است برای حصول نتیجه‌ای قطعی به بیوپسی (برداشتن میزانی از بافت) هم نیاز باشد.
غدد تیروئید طبیعی به چه شکلی هستند؟
غدد طبیعی تیروئید دارای دو لوب بوده که به واسطه یک قسمت پل‌مانند به یکدیگر متصل می‌شوند. باتوجه به سن و جنسیت شما، غدد تیروئید متفاوت بوده و دارای شکل، اندازه و حجمی مخصوص به خود خواهند بود. بگذارید برای شما کمی علمی‌تر و با ذکر اعداد و ارقام سخن بگوییم. ابعاد نرمال یک غده تیروئید را در نوزاد می‌توان ۱۸ الی ۲۰ میلیمتر به صورت طولی و ۸ الی ۹ میلیمتر به شکل عرضی دانست.
با افزایش سن و در یک سالگی، این ابعاد به ۲۵ میلیمتر اندازه طولی و ۱۲ الی ۱۵ میلیمتر به صورت عرضی خواهند رسید. ابعاد ذکر شده در طی زمان تغییر خواهند داشت تا جایی‌که در جمعیت بالغ، ما شاهد ۴۰ الی ۶۰ میلیمتر طولی و ۱۳ الی ۱۸ میلیمتر عرضی خواهیم بود.
از نظر حجمی نیز باید متذکر شد که حجم نرمال تیروئید برای آقایان ۱۲ الی ۱۸ میلیمتر، اما برای زنان عددی بین ۱۰ الی ۱۵ میلیمتر خواهد بود.
سونوگرافی داپلر غده تیروئید
سونوگرافی داپلر یکی از انواع متعدد سونوگرافی است که برای ارزیابی عروق غدد تیروئید و توده‌های آن به کار می‌رود. این غده دارای ساختاری بسیار گسترده از عروق بوده و توسط شریان‌های تیروئیدی در بالا و پایین خود تغذیه می‌شود.
یکی از ویژگی‌های بسیار مثبت سونوگرافی داپلر را می‌توان نشان دادن این شریان‌ها به صورت رنگی دانست. از دیگر موارد مثبتی که به سبب سونوگرافی داپلر می‌توان به آن دست یافت اندازه‌گیری پارامترهای جریان این عروق است. جریان استاندارد در این شریان‌ها چیزی بین ۱۵ الی ۳۰ سانتی متر بر ثانیه است، اما این عدد می‌تواند در صورت ابتلا به برخی از بیماری‌ها تغییراتی را متحمل شود.
سونوگرافی داپلر یک روش غیر تهاجمی است و مانند سونوگرافی‌های معمولی از امواج فراصوت برای بررسی گردش خون استفاده می‌کند. این دستگاه، ممکن است به شکل دستگاه‌های سونوگرافی کلینیکی یا دستگاه سونوگرافی هندهلد تولید و به بازار عرضه شود.
ندول های غده تیروئید
ندول‌های غده تیروئید برجستگی‌هایی هستند که از بافت خود غده تیروئید منشا می‌گیرند و در داخل غده یا روی سطح آن رشد خواهند کرد. ندول‌های تیروئید به خودی خود ارتباطی با کم‌کاری یا پرکاری غدد تیروئید نداشته و به صورت منفرد یا متعدد به وجود خواهند آمد. این ندول‌ها در صورت خارج شدن از حالت نرمال می‌توانند موجب توده‌هایی بدخیم یا خوش‌خیم شوند.
برای بررسی خوش‌خیمی یا بدخیمی این توده‌ها به دستورالعمل انجمن تیروئید بریتانیا مراجعه خواهیم داشت. این دستورالعمل دارای پنج سطح اندازه‌گیری است. در سطح اول، ندول‌های تیروئید نرمال جای خواهند گرفت. در سطح دوم ندول‌های تیروئید خوش خیم قرار گرفته و در دسته سوم، ندول‌های تیروئید نامشخص جای دارند. در دسته چهارم ما شاهد حضور ندول‌های تیروئید مشکوک به بدخیم بوده و در دسته آخر نیز ندول‌های بدخیم را شاهد هستیم.
بیماری های تیروئید
برطبق آمارهای جهانی، میزان ابتلا به بیماری تیروئید در زنان بیش از مردان است. اغلب افراد مبتلا به بیماری های مرتبط با تیروئید، با تورمی در محدوده خط وسط گردن به پزشک مراجعه می‌کنند. این تورم ممکن است سبب گرفتگی صدا در این بیماران شود.
به صورت کلی می‌توان بیماران مبتلا به مشکلات غدد تیروئید را به سه دسته کلی تقسیم نمود. دسته اول بیمارانی هستند که مبتلا به توده‌هایی خوش‌خیم هستند و دسته دوم بیماران مبتلا به تومورهای بدخیم بوده و دسته سوم بیمارانی هستند که صرفا دچار بزرگ شدن تیروئید شده‌اند.
نمی‌توان هرگونه رشد غددی را توده نامید، چراکه در طی زمان و با افزایش سن فرد، غده تیروئید افزایش اندازه داشته و به بلوغ خود خواهد رسید. یکی از شایع ترین دلایل ایجاد ندول خوش‌خیم تیروئید را می‌توان «هیپرپلازی ندولار» دانست.
بسیاری از عارضه‌های تیروئیدی را با استفاده از دستگاه سونوگرافی می‌توان تشخیص داده و نسبت به درمان آن اقدام نمود. البته همانطور که بیان شد برای تکمیل این نوع تشخیص‌ها نیاز به انجام آزمایش خون است.
علائم بروز بیماری های تیروییدی
همانطور که در پیش تر نیز به آن اشاره شد، ندول‌های تیروئیدی بسیار کوچک هستند و افراد در یافتن آن‌ها ناتوان خواهند بود. ندول‌های تیروئیدی اگر بزرگ شوند، می‌توان به راحتی آن‌ها را حس کرده و باعث تورم گردن شده و فرد دارای علامت‌های عارضه های تیروئیدی خواهد شد.
از جمله علامت‌های این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
۱- ایجاد گرفتگی گلو یا احساس وجود درد در ناحیه گلو
۲- سخت شدن جویدن و بلع خوراک
۳- سختی در تنفس
بیماری‌های تیروئیدی دارای برخی علامت‌های شهودی نیز هستند. برای مثال می‌توان به واسطه پرکاری تیروئید شاهد علامت‌هایی همانند تندی ضربان قلب، تعرق بسیار بالا و کاهش وزن شد. این علامت‌ها در صورت کم‌کاری تیروئیدی نیز به صورت احساس خستگی، افزایش وزن، مشکلات حافظه یا یبوست و خشکی پوست نمود پیدا خواهند کرد.
بررسی کلی
در مطلبی که به اتمام رساندیم به معرفی سونوگرافی تیروئید پرداخته و آموختیم که در چه مواردی نیاز به انجام سونوگرافی تیروئید است. امید است که این مطلب در افزایش علم شما موفق بوده و شما را با موضوع سونوگرافی تیروئید به نحوی کامل و کافی آشنا کرده باشد.
