سونوگرافی یکی از شیوه های تصویربرداری است که امروزه کاربرد گسترده ای در تشخیص بیماری های مختلف به ویژه بیماری های زنان به دست آورده است. در این شیوه تصویربرداری از امواج صوتی اولتراسوند برای دیدن احشای داخلی بدن استفاده می شود. یکی از مواردی که ممکن است در گزارش سونوگرافی توجه شما را به خود جلب کند «رحم هتروژن» است. در تصاویر سونوگرافی از معیاری به نام «اکوژنیسیته» استفاده می شود. این معیار در تعیین میزان جذب و بازتاب امواج صوتی که به احشا برخورد می کنند، نقش دارد. براین اساس دو تعریف در گزارش سونوگرافی ممکن است به چشم بخورد: هایپواکو و هایپراکو. هایپواکو ارگان هایی هستند که بیش از سایرین امواج صوتی را دریافت می کنند. درمقابل هایپراکو ارگان هایی هستند که کمتر از سایرین امواج صوتی را دریافت می کنند. توده های هیپواکو معمولاً تراکم بافتی بیشتری داشته و در تصاویر سونوگرافی به رنگ خاکستری یا تیره تر از سایر نواحی دیده می شوند.
در مقابل توده های هایپراکو تراکم بافتی کمتری داشته و نسبت به سایر ارگان ها روشن تر دیده می شوند. منظور از هتروژن توده هایی هستند که در سونوگرافی هم دارای نواحی هایپواکو هستند و هم هایپراکو. در نتیجه این توده ها به صورت غیریکنواخت دیده می شوند. رحم هتروژن، یافته شایعی است و اغلب جای نگرانی ندارد. یکی از دلایلی که می تواند منجر به هتروژن شدن رحم شود، لیوم یا فیبروم است. فیبروم ها توده های خوشخیمی هستند که از بافت رحم منشأ می گیرند. این توده های خوش خیم اغلب به درمان دارویی پاسخ می دهند و نیازی به جراحی ندارند. در مواردی هم ممکن است علامتی برای فرد ایجاد نکنند و تنها به صورت یک یافته اتفاقی در سونوگرافی دیده شوند. با این حال درمواردی رحم هتروژن می تواند علامتی از یک یافته خطرناک بوده و نیاز به بررسی های بیشتر داشته باشد.
فهرست مطالب
- رحم هتروژن در سونوگرافی چیست؟
- سونوگرافی چیست؟
- معنی هتروژن در سونوگرافی چیست؟
- آیا رحم هتروژن در سونوگرافی خطرناک است؟
- توده هیپواکو چیست؟
- علل رحم هتروژن چیست؟
- علائم رحم هتروژن چیست؟
- چه زمانی برای درمان رحم هتروژن باید اقدام کرد؟
- نحوه انجام سونوگرافی رحم چگونه است؟
- تشخیص رحم هتروژن در سونوگرافی چگونه است؟
- عوارض سونوگرافی رحم چیست؟
- اکوی پارانشیمال هتروژن رحم چیست؟
- اکوژنیسیته هتروژن رحم چیست؟
- معرفی درمان‌های هتروژن در رحم
- سخن پایانی و سوالات متداول
رحم هتروژن در سونوگرافی چیست؟
رحم جزء دستگاه تولید مثل زنان و اندامی توخالی و گلابی شکل در لگن زنان است که باروری تخمدان (تخمک)، لانه گزینی و رشد جنین حاصل در آن انجام می‌شوند. توده‌های هتروژن توده‌هایی هستند که هر دو توده‌های هیپواکو و هایپواکو را در خود دارند و به اصطلاح به صورت کاملاً غیر یکنواخت به نظر می‌آیند. یکی از اندام‌هایی که به طور شایع به این توده‌ها دچار می‌شود، رحم است. این توده‌ها در رحم معمولاً میوم یا لیومیوم نامیده می‌شوند و اکثراً نیز خوش خیم هستند. این توده‌ها به احتمال ۷۰ درصد ممکن است در زنان بالای ۴۵ سال تشکیل شوند. رحم‌های هتروژن معمولاً نرمال هستند و مشکلی را برای شخص ایجاد نمی‌کنند؛ اما در بعضی موارد می‌توانند خونریزی‌های سنگین ماهیانه، دردناک و نازایی را به همراه بیاورند.
این توده‌های خوشخیم اغلب به درمان دارویی پاسخ می‌دهند و نیازی به جراحی ندارند. در مواردی هم ممکن است علامتی برای فرد ایجاد نکنند و تنها به صورت یک یافته اتفاقی در سونوگرافی دیده شوند. با این حال درمواردی رحم هتروژن می‌تواند علامتی از یک یافته خطرناک بوده و نیاز به بررسی‌های بیشتر داشته باشد. سونوگرافی یکی از شیوه‌های تصویربرداری است که امروزه کاربرد گسترده‌ای در تشخیص بیماری‌های مختلف به ویژه بیماری‌های زنان به دست آورده است. در این شیوه تصویربرداری از امواج صوتی اولتراسوند برای دیدن احشای داخلی بدن استفاده می‌شود.
سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی دستگاهی است که بر اساس قوانین جذب، بازجذب و تابش کار میکند. این دستگاه تغییراتی را که هر بافت نسبت به حالت عادی و اولیه خود پیدا میکند، نشان می‌دهد.میزان جذب و بازتاب امواج صوتی که همان معیار اکوژنیسیته بافت محسوب می‌شود، برای هر بافت فرق میکند و همین تفاوت اساس تصویربرداری بافت‌ها محسوب می‌شود.
در حقیقت مقدار چگالی تصویر نشان داده شده وابسته به همین مقدار است.بسته به مقدار جذب و بازتاب شده در بافت‌ها این دستگاه تصویری سیاه و سفید به ما ارائه میکند.
معنی هتروژن در سونوگرافی چیست؟
هتروژن در لفت به معنی دیدن بافتی متفاوت در سونوگرافی است. این نواحی ممکن است که روشن‌تر دیده شوند. توده‌های هتروژن توده‌هایی هستند که هر دو توده‌های هیپواکو و هایپواکو را در خود دارند و به اصطلاح به‌صورت کاملاً غیر یکنواخت به نظر می‌آیند. از شایعترین انواع خوشخیم آن رحم میوماتوز و آدنومیوزیس رحمی است. این خصوصیت ممکن است در کیست های تخمدان مشاهده شود که لزوم بررسی جدی تری را مطرح میکند.
آیا رحم هتروژن در سونوگرافی خطرناک است؟
رحم هتروژن یافته شایعی است و اغلب جای نگرانی ندارد؛ یکی از دلایلی که می‌تواند منجر به هتروژن شدن رحم شود، لیوم یا فیبروم است. فیبروم‌ها توده‌های خوشخیمی هستند که از بافت رحم منشا می‌گیرند. این توده‌های خوشخیم اغلب به درمان دارویی پاسخ می‌دهند و نیازی به جراحی ندارند. در مواردی هم ممکن است علامتی برای فرد ایجاد نکنند و تنها به صورت یک یافته اتفاقی در سونوگرافی دیده شوند.
با این حال درمواردی رحم هتروژن می‌تواند علامتی از یک یافته خطرناک بوده و نیاز به بررسی‌های بیشتر داشته باشد. بدین منظور پزشک درمانگر ممکن است برای شما سی‌تی اسکن، MRI، آزمایش خون و یا سایر روشهای تشخیصی دیگر را درخواست کند. انجام این کارها به تشخیص نهایی علت رحم هتروژن کمک می‌کنند.
توده هیپواکو چیست؟
توده بافتی هیپواکو بافتی است که ضخیم‌تر و سفت‌‌تر از حالت عادی است. کلمه اکو نیز به معنای تصویر نشان داده شده در تصویر سونوگرافی است.توده‌های هیپواکو (اکوژنیسیته کمتر) با توده‌های هایپراکو (توده اکوژن‌تر) خصوصیات بسیار متفاوتی دارند که در جدول زیر آنها را طبقه بندی کرده‌ایم.
| توده هیپواکو | توده هایپراکو |
| تراکم بافت بیشتر (جامدتر) | تراکم بافت کمتر |
| اکوژنیسیته کمتر (جذب بیشتر امواج صوتی) | اکوژن تر (انعکاس و ریفلکت بیشتر) |
| تیره و یا به رنگ خاکستری تر نسبت به بافت اطراف دیده می شود. | به نظر روشن تر از بافت اطراف دیده می شود. |
| تشکیل شده از بافت های همبندتر عضله و یا فیبروم | ممکن است از هوا، مایع و یا چربی پر شده باشد. |
این توده‌ها در جاهای مختلفی از بدن و اندام‌ها قابلیت تشکیل دارند و بسته به این‌که این توده‌ها در کجا و با چه شدتی تشکیل شده‌اند عوارض مختلفی را نیز به همراه خود می‌آورند.توده‌های هیپواکو و هایپواکو می‌توانند به شکل تومورهای بد خیم و همچنین تومورهای خوش خیم رشد داشته باشند.
علل رحم هتروژن چیست؟
علت دقیق نتیجه رحم هتروژن مشخص نیست؛ اما تحقیقات نشان داده‌اند که رخ دادن دلایل زیر در آن نقش دارند:
- هورمون‌ها
هورمون‌های زنانه از جمله پروژسترون و استروژن در طول هر ماه باعث ضخیم شدن دیواره رحم و جمع شدن خون در آن می‌شوند و بدن زن را برای بارداری احتمالی آماده می‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که این هورمون‌ها علاوه بر ضخیم شدن دیواره رحم، در رشد توده‌های فیبروزی نیز مؤثر هستند. میوم‌ها گیرنده‌های هورمون‌های زنانه فراوانی در سطح خود دارند و علت تأثیرگذاری بالای هورمون‌ها بر آنها نیز همین است.
- ماتریس خارج سلولی (ECM)
ماتریس خارج سلولی موادی هستند که سلول‌های بافت‌ها را مانند سیمان کنار هم نگه می‌دارند. به دلایلی نامشخص این مواد در فیبروم‌ها افزایش پیدا می‌کنند و همچنین فاکتورهای رشد را نیز در خود ذخیره می‌کنند.
- تغییرات ژنتیکی
گاهی در سلول‌های پارانشیمی تغییرات ژنتیکی تحت جهش یا دیگر عوامل تغییر پیدا می‌کنند و باعث ایجاد میوما می‌شوند.
- دیگر عوامل
فیبروم‌های رحمی تحت تأثیر عوامل محیطی یا ژنتیکی از تقسیم و تکثیر سلول‌های بنیادی موجود در رحم تشکیل می‌شوند. عوامل شناخته شده دیگری علاوه بر موارد ذکر شده می‌توانند تشکیل این تومورها را تحریک کنند که عبارت هستند از:
- شروع قاعدگی در سنین پایین
- چاقی
- کمبود ویتامین
- رژیم غذایی غنی از گوشت قرمز و فقیر از سبزیجات برگی، میوه و لبنیات
- نوشیدن مشروبات الکلی از جمله آبجو
علائم رحم هتروژن چیست؟
معمولاً این عارضه علامتی به همراه ندارد. در صورتی که توده‌های فیبروز رشد کنند یا تعدادشان زیاد شود، می‌توانند علائمی داشته باشند مانند:
- طولانی شدن دوره قاعدگی تا بیش از یک هفته
- فشار یا درد در ناحیه لگن
- خونریزی شدید قاعدگی
- تکرر ادرار
- مشکل در تخلیه مثانه
- یبوست
- کمردرد یا پا درد
- زمان مراجعه به پزشک
- فیبروم‌های رحمی عارضه‌ای خطرناک نیستند؛ اما در مواردی ممکن است ناراحتی‌هایی ایجاد کنند. از مهم‌ترین عوارض آنها می‌توان کم خونی شدید و کمبود گلبول قرمز، خونریزی‌های شدید هنگام پریود ماهانه و مشکلات مشابه را نام برد. در صورت مشاهده موارد زیر سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
- درد مستمر در ناحیه لگن
- دوره های قاعدگی بسیار سنگین، طولانی و دردناک
- لکه بینی یا خونریزی بین دوره ها
- مشکل در تخلیه مثانه
رحم هتروژن و بارداری
رحم هیتروژن می‌تواند باعث تداخل در لانه گزیری جنینی در رحم شده و فرد برای بارداری دچار مشکل شود.
چه زمانی برای درمان رحم هتروژن باید اقدام کرد؟
فیبروم‌های رحمی عارضه‌ای خطرناک نیستند اما در مواردی ممکن است ناراحتی‌هایی ایجاد کنند. از مهم‌ترین عوارض آنها می‌توان کم خونی شدید و کمبود گلبول قرمز، خونریزی‌های شدید هنگام پریود ماهانه و مشکلات مشابه را نام برد.
در صورت مشاهده موارد زیر سریعا به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
- درد مستمر در ناحیه لگن
- دوره های قاعدگی بسیار سنگین، طولانی و دردناک
- لکه بینی یا خونریزی بین دوره ها
- مشکل در تخلیه مثانه
نحوه انجام سونوگرافی رحم چگونه است؟
سونوگرافی رحم با استفاده از دو روش انجام می‌شود. نوع روند سونوگرافی انجام شده به دلیل سونوگرافی، وابسته است. جهت فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز برای تشخیص یا درمان، تنها یک روش یا هر دو روش، موردنیاز می‌باشد.
سونوگرافی ابدومینال
ماده‌ای ژل مانند روی شکم شما زده می‌شود. مبدل یا پروب به پوست شما فشار داده می‌شود و در اطراف ناحیه مورد بررسی حرکت میکند.
تصاویر ساختارها روی صفحه کامپیوتر نشان داده می‌شوند. این تصاویر برای استفاده پزشک با استفاده از ابزار مختلف ثبت می‌شود.
سونوگرافی واژینال
سونوگرافی واژن از طریق واژن با مثانه خالی انجام می‌شود. از یک مبدل واژینال که بلند و باریک است و پوششی از جنس پلاستیک یا لاتکس دارد استفاده می‌شود. مبدل وارد واژن شما می‌شود که ممکن است این کار کمی ناراحت‌کننده باشد.
تصاویر ساختارها روی صفحه کامپیوتر نشان داده می‌شوند. این تصاویر برای استفاده پزشک با استفاده از ابزار مختلف ثبت می‌شود. پس از اتمام مراحل، مبدل برداشته خواهد شد.
تشخیص رحم هتروژن در سونوگرافی چگونه است؟
- این توده‌ها در تصویر سونوگرافی نشانه‌هایی دارند که چند مورد از آنها را نام می‌بریم.
- توده‌هایی که به‌صورت پراکنده و نامنظم رشد کرده‌اند.
- ممکن است تحت شرایطی سایز اندام تغییر کند.
- رشته‌هایی که به شکل شاخه شاخه (ستاره‌ای شکل) پراکنده هستند.
- این توده‌ها رشد سریعی دارند و حاوی رنگ‌های خونی هستند.
- مرز بین سلول‌های خود بافت و توده به‌صورت سایه و هاله است و مرز مشخصی ندارد.
عوارض سونوگرافی رحم چیست؟
از استفاده از مبدل سونوگرافی به پوست در هنگام سونوگرافی از طریق شکم، هیچ اشعه ای استفاده نمی شود و به طور کلی هیچگونه ناراحتی وجود ندارد. ممکن است با قرار دادن مبدل ترانس واژینال در واژن، احساس ناراحتی جزئی داشته باشید.
سونوگرافی از طریق واژینال نیاز به پوشاندن مبدل سونوگرافی در یک غلاف پلاستیکی یا لاتکس دارد که ممکن است در بیماران با آلرژی به لاتکس، واکنش ایجاد کند.
اکوی پارانشیمال هتروژن رحم چیست؟
برخی افراد پس از سونوگرافی این سوال را می‌پرسند که باید در جواب بگوییم اکوی میومتر هتروژن گاهی دلایل گوناگونی دارد. اگر خانمی خونریزی واژینال را تجربه میکند، علت آن رحم فیبروماتوز یا ادنومیوز می‌تواد باشد و باید سونوگرافی‌های دقیق‌تری انجام شود که سایز رحم و دیگر ویژگی‌های رحمی را نشان دهد.اگر فرد خونریزی و درد شکمی ندارد و رحم او اندازه طبیعی دارد، هتروژنیسیته میومتر مهم نیست.
اکوژنیسیته هتروژن رحم چیست؟
اگر در نتیجه سونوگرافی شما چنین نتیجه‌ای آمده است باید اطلاعاتی از لیومیوم‌ها داشته باشید که به اسم فیبروئید رحم نیز شناخته می‌شوند و نوعی تومور خوش خیم هستند. علائم با توجه محل قرارگیری این تومورها در اشخاص گوناگون فرق دارد. در عده‌ای میوم می‌تواند باعث تداخل در لانه‌گزیری جنینی در رحم شده و فرد برای بارداری دچار مشکل شود.
معرفی درمان‌های هتروژن در رحم
این مشکل معمولا علائمی ندارد و بنابراین نیازی به درمان رحم هتروژن نیست. اما اگر این توده‌های هتروژن در رحم علائمی دردناک دارند و فعالیت روزانه شخص را مختل میکند و راهکارهای درمانی زیر توصیه می‌شود.
۱- درمان هورمونی
اولین راه حلی که پزشک برای این مشکل در پیش می‌گیرد، تجویز داروهای هورمونی به‌صورت خوراکی یا تزریقی است. این درمان شامل مصرف قرص‌های ضدبارداری، تزریق آمپول‌های استروژن و داروهای ضد بارداری پروژسترون (خوراکی، تزریقی یا دستگاه داخل رحمی) است.
آمبولیزاسیون شریان رحم هتروژن:
در این روش خون‌رسانی با جراحی به دیواره رحم هتروژن و بافت‌های اضافی تشکیل شده قطع و یا کم می‌شود. با قطع جریان خون، توده‌های هتروژنی رحم کاهش می‌یابند.
هیسترکتومی:
در این روش که بیشتر برای زنان یائسه انجام می‌شود، کل رحم را از بدن خارج می‌کنند. این روش معمولا در مواقعی انجام می‌شود که روشهای درمانی دیگر جواب ندهند.
ابلیشن دیواره رحم هتروژن:
در این روش پوشش حفره رحم یا آندومتر را تخریب می‌کنند. ابلیشن یک روش جراحی سرپایی با مدت زمان بهبودی کوتاه است.
۲- درمان گیاهی رحم هتروژن
برای درمان فیبروم‌های رحمی همان‌طور که در بالا ذکر کردیم تنها باید از روشهای درمانی تجویز شده توسط متخصص زنان، دارو درمانی یا جراحی استفاده کنید و روش قطعی به اسم درمان گیاهی رحم هتروژن وجود ندارد. با این حال با بعضی از رژیم‌های گیاهی و رعایت مواد غذایی می‌توانید علائم فیبروم رحم را تسکین دهید و در ادامه رایج‌ترین آنها را بررسی می‌کنیم.
چای سبز:
چای سبز فلاونوئید در خود دارد که مانند یک آنتی اکسیدان عمل میکند و می‌تواند با کاهش استرس اکسیداتیو از شدت آسیب به سلول‌های بدن بکاهد. رادیکال‌های آزاد بدن تحت استرس اکسیداتیو زیاد خواهند شد که نتیجه آن به هم خوردن تعادل رادیکال‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها است. استرس اکسیداتیو عامل بسیاری از بیماری‌ها از جمله میوما، فیبروم رحم و سرطان است.
استفاده از مواد غذایی با مقدار رسوراترول بالا:
رسوراترول توسط گیاهان و تحت فشار و عفونت‌های محیطی تولید می‌شود و میوه‌هایی مانند بلوبری، تمشک، توت و انگور حاوی آن هستند. طبق نتیجه تحقیقات این ماده ممکن است جلوی رشد و تکثیر سلول‌های فیبروئید رحم را بگیرد. البته محققان هنوز به توافق نرسیدند که غذاهای دارای رسوراترول بر فیبروم تاثیر می‌گذارند یا نه.
کورکومین:
زردچوبه چندین ماده فعال از جمله کورکومین دارد که خاصیت‌های آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی آن قابل توجه هستند. براساس بعضی از تحقیقات کورکومین می‌تواند باعث نابودی سلول‌های فیبروتیک یا جلوگیری از تکثیر آنها شود. نتیجه تاثیر این ماده غذایی مانند مورد قبل تنها در محیط آزمایشگاهی دیده شده است و نتیجه آن روی انسان قطعی نیست.
سخن پایانی
شما در این مقاله با رحم هتروژن آشنا شدید.همچنین از علل و روشهای درمان آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامن ت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متدول
فیبروم به تومورهای خوش خیمی (غیر سرطانی) گفته می شود که غالباً در سنین باروری در رحم ظاهر می شوند. فیبروم های رحمی که با نام های لیومیوما (leiomyoma) یا میوما (myoma) نامیده می شوند، با افزایش خطر سرطان رحم همراه نیستند و تقریباً هرگز به سرطان تبدیل نمی شوند. بسیاری از خانم ها در طول زندگی به میوما مبتلا می شوند؛ اما شاید از وجود آن بی اطلاع باشند؛ زیرا اغلب بدون هیچگونه علامتی می باشند و پزشک ممکن است به‌طور اتفاقی طی معاینه لگن یا سونوگرافی قبل از تولد آن را کشف کند.
درمان فیبروم رحم بسته به اندازه، تعداد و محل فیبروم و همچنین علائمی که ایجاد می کنند، می تواند متفاوت باشد. معاینات دوره ای لگن و سونوگرافی بسته به اندازه یا علائم فیبروم ممکن است توسط متخصصین این حوزه درمانی توصیه شود. اگر علائمی از فیبروم دارید از جمله کم خونی ناشی از خونریزی بیش از حد، درد متوسط تا شدید، مشکلات ناباروری یا مجاری ادراری و روده مشکلات معمولاً برای کمک به درمان نیاز است.
